Yeni Teşvik sistemini beğendik amma…
6 bölgeli yeni teşvik sistemini eski sistemlerdeki bazı olumsuzluklardan arınması nedeniyle beğendiğimizi ortaya koymuştuk. Gelecek hafta yasalaşıp yılbaşından geçerli olarak yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yılın ilk dört ayındaki teşvik uygulamalarında belge, yatırım ve istihdamda geçen yıla göre önemli gerilemeyi ortaya koyan rakamlar, yasansın bir an evvel hayata geçmesini ve tanıtımıyla yatırım çekilmesini gerekli kılıyor.
Nisan ayında açıklanan ve önümüzdeki hafta yasalaşması beklenen 6 bölgeli yılbaşından geçerli yeni teşvik sistemini beğendik. Daha önceki teşvik sistemleriyle ilgili olarak yaptığımız birçok eleştirinin yeni sistemde ortadan kalktığını ve bu nedenle geçen dönemlerde bölgesel farklılıkları azaltmak yerine artıran 4325, 5084 ve son olarak 2009'da yürürlüğe giren dört bölgeli sistemden alamadığımız verimi bu sistemden alabileceğimizi düşündük. Amma arkadaşımız Naki Bakır'ın Ekonomi Bakanlığı verilerine dayalı çalışmasında geçen yıla göre ne Nisan ayları kıyaslamasında, ne de yılbaşından Nisan sonuna dört aylık kıyaslamada yeni teşvik sisteminin sektörlerde ve bölgelerde teşvik artışına neden olmadığını, aksine sektörel ve bölgesel olarak frene basıldığını ortaya koyuyor.
O yüzden yasanın bir an evvel yürürlüğe girmesi ve gerekli yönetmeliklerin çıkarılması gerekiyor. Bunun yanı sıra yeni teşvik sisteminin yurt içinde ve dışında tanıtımının yapılmasıyla özellikle 5. Ve 6. Bölgelerin yatırım çekilebileceği düşünülüyor.
Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, önümüzdeki hafta Meclis Genel Kurulunda yeni teşvik sisteminin kabulünün ardından "Doğu illerine marka çıkartması" yapacaklarını belirtiyor. "Dünyanın markaları gözünü Doğu Anadolu'ya dikti" diyerek, 8 Haziran'da dünyanın ve Türkiye'nin aralarında Zara, Mango, Kığılı, Vakko, Beymen ve Koton gibi önemli tekstil marka kuruluşları temsilcileriyle kendi doğum yeri Muş'ta 6. Bölge ilerinden 15 inin temsilcileriyle yapacakları toplantıda bölgede yatırım arayışında bulunacaklarını söylüyor. Çağlayan, ondan bir hafta sonra da Diyarbakır'da yine benzer bir toplantıda valiler ve yöre işadamlarını, yatırımcı firmalarla bir araya getireceklerini açıklıyor. Bu toplantılarda yerli yabancı yatırımcı firmalara 6. Bölgede 600 dolarlık işçilik maliyetinin 350 dolarını kendileri öderken, 250 dolarlık farkı ise kamunun karşılayacağını anlatacakları da Çağlayan tarafından ortaya konuluyor.
Naki Bakır'ın haberi Teşvik sisteminin yasalaşmasının ardından bu tür girişimlere hemen başlatılması gerektiğini çünkü bu yıl sektörel ve bölgesel olarak ilk dört ayda "Teşviklerde frene basıldığı" çok net ortaya çıkıyor.
Bu yılın ilk dört ayında geçen yılın ilk dört ayına göre teşvik belge adedinde yüzde 25.6, yatırım tutarı yüzde 31.8 istihdam yüzde 24.8 gerilemiş durumda. Sektörel bazda baktığımızda Tarım sektörü en büyük gerilemeyi gösteriyor. Tarımsal teşviklerde dört aylık dönemde geçen yılın aynı dönemine göre, belge adedinde yüzde 73.9, yatırım miktarında yüzde 72.9 ve istihdamda yüzde 75 azalma söz konusu. Madencilikte belge adedinde yüzde 33.9, yatırımda yüzde 57.7 istihdamda 53.2 gerileme var. İmalat sanayinde belge sayısı yüzde 25.3, yatırım yüzde 57.3, istihdam yüzde 35.6 gerileme gösteriyor. Enerji sektöründe belge sayısı yüzde 4.8 artmasına karşın, yatırım miktarı yüzde 17.3, istihdam miktarı da yüzde 6.2 gerileme görülüyor. Hizmetler sektöründe ise yüzde 11 belge sayısı gerilemesine karşın yatırımlarda yüzde 49.8'lik istihdamda yüzde 26.4'lük artış karşımıza çıkıyor. Bu da bu yıl Hizmetler sektörü teşviklerinin daha hacimli olduğunu gösteriyor.
Yılın ilk dört ayında yeni teşvik sistemindeki 6 bölgeden birinci bölgede belgelerde yüzde 15.6, yatırımlarda yüzde 42.4, istihdam da yüzde 13.8'lik bir gerileme yaşanıyor. 2. Bölgede belgeler yüzde 25.7, istihdamda yüzde 33.9 azalma olmasına karşın, yatırımlar yüzde 3.7'lik bir artış görülüyor. 3. Bölgede sırasıyla belgeler yüzde 20.2, yatırımlar yüzde 46,1 ve istihdam yüzde 46.3 gerilemiş durumda. 4. Bölgede belge sayısının yüzde 33.5, yatırımların yüzde 22.1 ve istihdamın yüzde 32 azaldığına tanık oluyoruz. 5 Bölgede belgeler yüzde 47, yatırım yüzde 37.5, istihdam yüzde 28.7 gerilemiş durumda. 6. Bölgede ise belge sayısında yüzde 31.9 gerileme olmasına karşın, yatırımların daha büyüdüğünü gösterir şekilde yatırımlar yüzde 5.7, istihdam 5.2'lik artış kaydediyor.
Bütün bu rakamlar beğendiğimiz yeni teşvik sisteminin yasalaşmasının ardından her bölgede özellikle 5 ve 6. Bölgelerde önemli bir tanıtım faaliyeti ile yatırım çekme çalışmalarının başlatılması gerektiğini ortaya koyuyor. Ancak, bu tanıtımlara alınacak olumlu yanıtlarla bu yılın ilk dört ayında frenlenmiş olan yatırımlar yeniden ivmelenebilir.