Endeks kadar kazanmıyorsan, bırak ya da…

Yatırımla­rında asıl kayıp, kazan­dırmayan stratejide ıs­rar etmektir. Kazandırma­yanı nasıl an­larsın, bu zor bir soru ama kendini ve yatırımlarını ölçmenin çok basit birkaç aritmetiği var. Ne kadar derine inmek ister­sen göstergeleri biraz fark­lılaşıyor ama biz basitten alalım. Varlığın en azından enflasyon karşısında erimi­yorsa ayaktasın, borsa en­deksinin üstünde ise hare­ket ediyorsun demektir.

Borsada herkesin gözü kulağı BIST 100 endeksin­dedir. Çünkü bu endeks, pi­yasanın nabzını tutar, orta­lamayı gösterir. Eğer yatı­rımcı uzun vadede endeks kadar bile kazanamıyorsa, kendisine şu soruyu sor­malı: “Ben neden uğraşıyo­rum?” Finans literatürün­de buna benchmark (ölçüt) denir. Basit bir örnekle; en­deks son beş yılda yıllık yüz­de 20 getiri sağlarken, port­föyünüz yüzde 10 kazandır­dıysa, aslında tek yapmanız gereken endeksi takip eden bir fon almaktır. Ünlü bir söz vardır: “Alpha (piyasa üstü getiri) üretemiyorsan, endeksi takip et.”

Alternatifler var

Ama çözüm “borsadan çık” değil. Alternatifler var. İlki, pasif yatırım. Endeks fonu alırsınız, hisse seçme stresinden kurtulur, piyasa ortalaması kadar kazanırsı­nız. İkincisi, çeşitlendirme. Portföyü sadece iki üç his­seye değil, farklı sektörlere, hatta döviz, altın ve tahvile yayarsınız. Üçüncüsü, za­man ufku (time horizon). Kısa vadede endeksi geç­mek zordur. Ama uzun vade­de doğru şirketlere sabırla yatırım yapanlar öne çıkar. Son olarak, kendi risk-geti­ri profilinizi iyi bilmeniz ge­rekir. Eğer sürekli geri kalı­yorsanız, belki de bireysel hisse seçmek yerine profes­yonel yönetilen fonlara yö­nelmek daha doğru bir çö­zümdür.

Türkiye’den örnekler bu tabloyu netleştiriyor. 2023– 2024’te borsaya giren bir­çok yeni yatırımcı, sosyal medya tüyolarıyla al-sat yaptı ve endeksin altında kaldı. Buna karşılık, sigorta gibi en çok kazandıran his­seleri alan ve sabreden yatı­rımcılar endeksi geçti. Yine, birkaç küçük hisseye sıkı­şan portföyler endeks yüzde 30 yükselirken yüzde 10’da kaldı. Oysa portföyünü en­deks fonu, altın ve dövizle dengeleyenler hem riskini azalttı hem endekse yakın getiri yakaladı.

Strateji değiştirin

Endeksi geçemiyorsanız, bırakmak zorunda değil­siniz. Ama stratejinizi de­ğiştirmek zorundasınız. Borsada kaybettiren şey ço­ğu zaman hisse değil, yanlış stratejiye inatla bağlı kal­maktır.

Bu hesapların hepsi kişiyi profesyonel bir muhasebeci olmaya zorlayacaktır. Çünkü ölçemeyen kontrol edemez. Bu nedenle özellikle bireysel yatırımcıların finansal okur yazarlık ediniminde “kaza­nıyor muyum” sorusuna cevap veren, yönlendirme­lerle doğru soruları soran ve cevaplarına göre de yatırım­cıya en doğru yolu gösteren uygulamalar hayat geçmeli.

Unutmayın, yatırımda asıl mesele sadece kazanç değil, doğru stratejiyi seçe­bilmektir; çünkü paranızı yönetmeyi öğrendiğinizde yatırım yapmak sizin için bir oyun değil, hayat boyu süren bir yolculuk olur. Bu yolculukta da disiplinli büt­çe yönetimi ve finansal far­kındalık, en az hisse seçimi kadar değerlidir.