Gemi inşaa ve denizcilik sektöründe dünden bugüne..

Geçtiğimiz salı günü Tuzla Tersaneler Bölgesi’ne basın gezisine katılıp gemi inşaa sanayine ilişkin güncel bilgi edinmek istemiştim. Dr. randevumla çakışması nedeniyle gidemedim. Ancak bu konuda Desan Tersanesi sahibi Kaptanoğlu Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı ve İMEAK Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Cengiz Kaptanoğlu’ndan gemi inşaa ve denizcilik sektörüne ilişkin değerlendirme yapmasını rica ettim.

Cengiz bey sektörün duayen isimlerinden, önceki dönemde de AK Parti İstanbul Milletvekili olarak sektörün sorunlarına çözüm üretme fırsatını TBMM’de bulan kişi. Uzunca sohbet beni geçmiş yıllarıma götürdü.

Gemi İnşaa sektörünü 1970 yılında Hasköy Tersanesi’nde çalışmaya başladığımda tanımaya başlamıştım. Gemi inşaa sanayiinde; Mühendis, üretim planlama şefliği, başmühendis, Pendik Tersanesi müşaviri, planlama –koordinasyon şubesi müdürlüğü konumlarında 1989 yılına değin çalışmıştım... 1989 yılında atandığım İDO Genel Müdürlüğü daha sonra da yönetim kurulu murahhas üyesi olmak üzere 4 yılda denizcilikte işletme alanında görev üstlenmiştim.

2008 yılında da Igoumenitsa (Yunanistan)-Brindisi (İtalya) arasında Yunanlı armatörden kiralık Malta bandralı 195 metre boyunda Ro-Pax gemi işleten Türk denizcilik şirketinin yönetim kurulu başkanlığını üstlenmiştim.

Yunanistan’da başlayan ekonomik kriz nedeniyle seferlerimizi durdurmak gemi kiralamasını da iptal etme durumunda kalmıştık.

Tersanecilik yaşamıma dönersem; O günden bugüne ilk göz ağrım çok sevdiğim gemi inşaa ve denizcilik sektörünü hep yakından izledim.

TBMM’de Denizcilik Müsteşarlığı kuruluş yasası ve denizcilik sektörüne ilişkin tüm çalışmalarda görevler üstlendim.

Söylemlerde sıkça ülkemizin üç yanı denizlerle çevrili, Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’e 28 ilimizin kıyısı bulunmakta olduğunu bazen nutuk atma türünde dile getiririz. Ancak, gemi inşaa ve denizcilik sektöründe coğrafi koşulların biz bahşettiğini biz, bu sektörlerde Avrupa’da, dünya sıralamalarında başarıya dönüştüremedik. Gemi inşa sanayiine, denizciliğe yeterince destek veremedik var olan değerleri bir bir yitirdik.

Örneğin; 1938 yılında Haliç Tersanesi’nde kalifye eleman yetiştirilmesi amacıyla açılan bir dönem benim de ders verdiğim Gemi Yapım Meslek Lisesi askeri yönetimce 1983 yılında kapatıldı. Okuldan her yıl mezun olanların bir kısmı Camialtı, Hasköy ve İstinye tersanelerinde bir kısmı da özel sektördeki tersanelerde çok faydalı hizmetler verdiler.

Tuzla tersanelerinde işler yoğunlaştığı dönemlerde çalışacak işçileri yetiştirecek okul olmadığından burada çalışan işçilerin büyükçe bölümü maalesef eğitimsiz işçilerdi.

Haliç’in kuzey kıyısında, Atatürk Köprüsü’nden başlayıp Hasköy’e kadar uzanan Tersane-i Âmire diğer adlarıyla Haliç tersaneleri (Haliç, Camialtı, Hasköy ve Taşkızak Askeri Tersanesi).

Haliç Tersanesi İstanbul’un fethinden hemen 2 yıl sonra kurulmuş. Haliçin temizlenmesi ve düzenlenmesi, gerekçesi ile tersaneler şimdi yoklar yani kapatıldılar. Türkiye Gemi Sanayii AŞ ye ait en son yitirdiğimiz 1938 yılında Atatürk’ün emriyle yıllar sonra da olsa kurulan Pendik tersanesi oldu.

1999 depremi sonrası Tersane Deniz Kuvvetlerine devredildi.

Artık dışarıdan motor almayalım, “Kendi motorumuzu kendimiz yapalım” sloganı ile Pendik-Sulzer Motor Fabrikası’nı kurarak bu memlekete olan borcumuzu ödeyeceğimizi zannetmiştik.

Pendik Tersanesi’ni devralan komutanın ''Bize Motor lazım değil '' deyip Motor Fabrikası’nı tamir atölyesine dönüştürüvermesi, denizcilik camiasına bir hançer gibi saplanmıştır..

Bunca yıl çaba gösteren ter döken abilerimizin, arkadaşlarımızın emekleri heba oldu. Her genç mühendisin hayali Pendik Tersanesi’nde, Motor Fabrikası’nda çalışmaktı..

Yazık, hayaller yok edildi..

70 yaşına bir adım kalan biri olarak yüreğim hala yaralı. Sektöre hayat veren finansman kaynağı da yok edildi;

Gemi inşaa ve denizcilik sektörüne finansman kaynağı, Gemi İnşa, Gemi Satın Alma, Tersane Kurma ve Geliştirme (GİSAT) Fonu 1975 yılında kurulmuştu. 1982 yılında ise 2581 sayılı Deniz Ticaret Filosunun Geliştirilmesi ve Gemi İnşa Tesislerinin Teşviki Hakkında Kanun kabul edildi. Fon, 2000 yılında İMF’nin isteğiyle kapatıldı.

Sektörün duayeni Cengiz Kaptanoğlu o kadar ilgi çekici konulara değindi ve önerilerde bulundu ki umarım bunlar gemi inşa ve denizcilik sektöründe karar alıcılarımızın dikkatini çeker.

Kaptanoğlu ile “Yaşamın Başladığı Yerdeyiz” başlığıyla yaptığımız söyleyişimizi haftaya aktaracağım..