Vergiden kaçınma - vergi kaçırma

Vergiden Kaçınma

Vergiden Kaçınma Nedir ?

Vergiden kaçınma yaygın olarak kanunlara aykırı davranmadan vergiyi yasal sınırları içinde azaltma eylemi olarak kabul edilmektedir.

Vergiden Kaçınmanın Yolları

Vergiden kaçınma, vergi ve sair kanunlar ile Devlet tarafından çıkartılan tebliğ ve sair mevzuatlarda belirtilen muafiyet ve istisnalardan yararlanma ve gene vergi kanunlarında belirtilen gider yazılabilecek kalemlerin kullanılması olarak belirtilmektedir.

Konuya bu açıdan bakıldığında söz konusu mevzuatlarda belirtilen yasal hükümler için vergiden kaçınma yolları diyebiliriz.

Vergiden Kaçınmanın Ekonomik Hayata Etkileri

Devlet, çıkarttığı mevzuatlar çerçevesinde hangi kalemlerin vergiden kaçınma için kullanılacağını bilmektedir. Bu sebeple devlet ekonomik hayatı dizayn ederken söz konusu hususları dikkate alıcı tedbirleri zaten göz önünde bulundurmaktadır. Bunun sonucu olarak vergi mükelleflerinin kendilerine tanınan yasal noktalar çerçevesinde vergiden kaçınmalarının ekonomik hayata olumlu veya olumsuz bir etkisinin bulunmaması gerekmektedir. Ancak mükelleflerin kendilerine tanınan bu hakkı suistimal etmemeleri ve yasal düzen içinde kalmaları esastır. Devlete düşen görev ise mükelleflerin kendilerine sağlanan bu hakkı suistimal edip etmediklerini denetlemektir.

Vergi Kaçırma

Vergi Kaçırma Nedir ?

Vergi kaçakçılığı (taxevasion), vergi ile yükümlülüklerin vergi kanunlarına aykırı olarak kısmen veya tamamen yerine getirilmemesi olarak tanımlanmaktadır. Vergi oranlarının yüksek olması, vergi kaçıran rakip mükellefler karşısında rekabet şansının devam ettirilme gerekliliği, daha az vergi verme çabası gibi nedenler mükellefleri vergi kaçırmaya itmektedir.

Vergi Usul Kanunu’nun Kaçakçılık suçları ve cezaları başlıklı 359. Maddesi vergi kaçakçılığı ile ilgili bilgi vermektedir.

Buna göre;

Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapılması,

Gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açılması,

Defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedilmesi,

Defter, kayıt ve belgelerin tahrif edilmesi veya gizlenmesi veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlenmesi veya bu belgelerin kullanılması,

Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi,

Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edilmesi veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyulması veya hiç yaprak koyulmaması veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlenmesi veya bu belgelerin kullanılması

Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgelerin, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basma işleminin yapılması veya bilerek kullanılması,

Vergi Kaçırmanın Sebepleri

Vergi kaçırmanın sebeplerini ana başlıkları ile şu şekilde sıralama olanağı bulunmaktadır.

Vergilerin çok detaylı olması

Vergi oranlarının yüksek olması

Vergi denetiminin etkin olmaması

Dolaylı vergilerin dolaysız vergilere oranla fazla olması

Belge düzenine uyulmaması

Kayıt dışı sektörlerin denetiminin etkin olarak yapılmaması

Vergi Kaçırmanın Önlenmesi İçin Alınması Gereken Tedbirler

Aslında vergi kaçırmanın önlenmesi için alınması gerekli olan tedbirler, vergi kaçırmanın sebeplerinde görülmektedir.

Vergi kaçırmanın önlenmesi için alınması gereken tedbirleri ana başlıkları ile şu şekilde sıralama olanağı bulunmaktadır.

Çok detaylı olan vergi sisteminin sadeleştirilmesi, mükellefin sık sık vergi mükellefiyetini yerine getirme zorunluluğundan kurtarılması gerekmektedir.

Vergi oranlarının yüksek olması, kayıt dışılığın yanında vergi kaçırmayı da getirmektedir. Mükellefin tahakkuk eden vergisini ödeyememesi sonucunda da siyasi otorite sık sık vergi affı getirmek zorunluluğunda kalmaktadır. Bu da ekonomiye zarar vermektedir.

Etkin bir vergi denetiminin getirilmesi gerekmektedir. Denetimin kısa sürede neticeye ulaşması gereklidir. Bunun için Maliye Bakanlığının bilgisayar sistemi üzerinden denetim yapabilir duruma gelmesi ve özellikle vergi dairesi personelinin eğitilmesi gerekmektedir.

Dolaylı vergilerin dolaysız vergilere oranla fazla olduğu kabul edilen bir gerçektir. Bu farklılığın kayıt dışılığa neden olmayacak şekilde giderilmesi gerekmektedir.

Vergi Usul Kanunu uyarınca yürürlükte bulunan belge düzenine tam uyulması için tedbirlerin alınması önemlidir. Kayıt dışılığın ve vergi kaçakçılığının bir nedeni de belge düzenine tam anlamı ile uyulmamasından oluşmaktadır. Hizmet sunan veya mal satan mükelleflerin belge düzenine uymadıkları bir gerçektir. Bu açıdan bir zamanlar vergi iadesi olarak adlandırılan düzenin getirilmesi, fiş ve fatura alınması açısından özendirici olacaktır. Ancak bu düzenlemenin fazla bürokratik işlemlere neden olmayacak şekilde yaratılması gereklidir.

Kişilerin servetlerinde olan artışı ispatlayıcı bir düzen getirilmelidir.

Kayıt dışılığı meydana getiren sektörlerin tespit edilerek, ürünün oluşumunda hammaddenin meydana çıkmasından yani başlangıcından itibaren takip edilerek kayıt dışılığı önleyici tedbirlerin alınması gerekmektedir.

Vergiden Kaçınma ile Vergi Kaçırmanın Karşılaştırılması

Burada vergi kaçırma ile vergiden kaçınma ifadelerini biri birinden ayırmak gerekmektedir. Vergi kaçakçılığı yasalarda belirtilen hükümlere uymaksızın yasal olmayan yollara başvurularak verilmesi gereken verginin tamamının veya bir kısmının beyan edilmemesidir. Halbuki vergiden kaçınma, vergi mükelleflerine kanunlarda yazılan ve kendilerine tanınan olanaklar çerçevesinde vergi matrahlarını düşürme eylemidir. Anlaşılacağı üzere vergiden kaçınmanın kanunsuz bir yönü bulunmamaktadır. Vergi matrahından düşülecek olan kalemler vergi kanunlarında belirtilmiştir. Bu sebeple yasal bir işlemdir. Vergiden kaçınmada mükellef vergi veya sair kanunlarla kendisine yasal yollarla tanınan istisna ve muafiyetlerden yararlanmaktadır.