2016’da gelen doğrudan dış yatırım da bizim dış yatırımlarımız da geriledi

Gelişmekte olan ülkelere en önemli katkıyı yabancıların ülkelerine yaptıkları doğrudan yatırımlar sağlar. Böylece hem önemli döviz girdisi, hem istihdam sağlanır hem de know how, sanayi birikimi elde edilir. Bu yüzden doğrudan yabancı sermaye girişleri çok önemlidir.
Türkiye’ye 1980’lerden sonra doğrudan yabancı sermaye girmeye başladı. Uzun yıllar yeterli doğrudan yabancı sermaye çekmeyi başaramadı. 2000’li yıllara kadar yıllık 1 milyar dolar seviyesinde seyretti. Ardından artarak, 2008 krizi öncesi 20 milyar dolar seviyesine kadar yükseldi. Türk işadamlarının yurtdışına doğrudan yatırımları da son yıllarda artış gösterdi. 2014 yılında 7 milyar 47 milyon dolarla en yüksek seviyesine ulaştı.

Arkadaşımız Hüseyin Gökçe’nin araştırma haberinde doğrudan yabancı yatırımlarda da, Türk işadamlarının yurtdışı yatırımlarında da son yılda önemli gerileme söz konusu, 2016 ilk on ayında doğrudan yabancı sermaye girişi, bir yıl öncesinin aynı dönemine göre yüzde 44.2 azalarak 8 milyar 62 milyon seviyesinde kaldı. 2015 yılının Ocak-Ekim döneminde doğrudan yabancı sermaye girişi 14 milyar 462 milyon dolardı.

Gökçe’nin haberindeki verilere göre, bizim işadamlarımız 2015 yılının ilk on ayında yurtdışında 4 milyar 98 milyon dolarlık yatırım yapmışken, bu yılın ilk on ayındaki yatırımları 2 milyar 456 milyon dolar seviyesinde oldu, bir yıl öncesinin aynı döneminin yüzde 40 altında kaldı.

Haberde, son yılda doğrudan yabancı sermaye girişindeki bu azalmaya, komşu ülkelerdeki çatışmalar, terör olayları ve 15 Temmuz darbe girişiminin etkili olduğunun altı çiziliyor.

2012 yılında 183.8 milyar dolar ile yabancıların doğrudan yatırımlarının stok değeri en üst seviyesini görmüşken, 2016’nın ikinci ve üçüncü çeyreğinde gerileyerek 139 milyar 800 milyon dolar seviyesine düştü. Böylece toplam doğrudan yabancı sermaye stoku son dört yılda yüzde 30 azalıp, 2012 seviyesinin yüzde 70’ine inmiş oldu.

Buna karşılık 2012 yılında Türk işadamlarının yurtdışındaki 31.4 milyar dolarlık yatırım stoku 5.9 milyar dolarlık yüzde 15.6 artışla 37.3 milyar dolara yükseldi.

Gelen doğrudan yatırımlarda da Türk işadamlarının yatırımlarında da en büyük payı ilk sırada Avrupa alıyor. 2016 yılının ilk on ayında gelen doğrudan yabancı yatırım içerisinde Avrupa’nın payı yüzde 66 iken Amerika’nın payı yüzde 9, Asyalıların payı da yüzde 24.9 oldu.

Türk işadamları da yurtdışındaki yatırımlarının 2015’te yüzde 54.9’unu, 2016 yılının ilk on ayındaki yatırımlarının yüzde 62’sini Avrupa’ya yaptı. 2015 yatırımlarında yüzde 28.4 paya sahip olan Amerika kıtası 2016 Ocak-Ekim döneminde yüzde 26.2’ye geriledi. 2015’te yüzde 14 paya sahip olan Asya’nın 2016’da ilk on aydaki payı yüzde 11.2’ye, 2015’te payı yüzde 2.5 olan Afrika’nın payı ise yüzde 0.4’te kaldı.

Doğrudan yabancı sermaye girişindeki pay da Türk işadamlarının yurtdışı yatırımlarda Avrupa’nın bizim için vazgeçilmez olduğunu bir kez daha ortaya koyan sonucu veriyor. AB Gümrük Birliği iyileştirme müzakerelerinin de tam üyelikle ilgili fasılların açılmaları için koşulların düzeltilmesinin önemi de ortaya çıkıyor.