Aptallık Vergisi

Bugün sizinle kabulü mümkün ol­mayan bir uygulamayı paylaşaca­ğım.

Ne kadar müdebbir olursanız olun, iş­letmenize ait demirbaşlarınız çalınabi­lir. Hapishanenin, karakolun soyulma­sına ilişkin hırsızlık hikâyelerini gazete haberlerinden hatırlıyorum. Velhasıl her­kesin başına gelebilir. Zira “Hırsıza kilit dayanmaz” denir. Demirbaşınız çalındı­ğında bu demirbaşın kayıtlı değerini gider yazamayacağınız, daha önce yüklendiği­niz KDV’yi düzeltmeniz (indirimlerden çekmeniz, indirdiğiniz KDV’yi bir bakıma geri ödemeniz) gerekir. Bu oturmuş bir uygulama ve konumuz da bu değil.

Çalınan demirbaş için sigortadan alınan tazminat tutarı ne olacak?

Mali İdare örneğin 10.09.2011 tarih­li bir özelgede, çalınan emtia ile ilgili ola­rak, “Sigortadan alınan tazminatların, em­tianın değerini aşan kısmının gelir olarak dikkate alınması gerekir” demekteydi.

Ancak bu görüş 27.07.2017 tarihinde ip­tal edildi.

Mali İdare'nin değişen görüşü

Mali İdare 27.07.2017 tarihli görüşünde, önceki mukteza ile aynı kanun maddeleri­ni zikretmiş ancak, sonuç olarak, “Bunun­la birlikte, çalınan motosiklet ile ilgili ola­rak sigortadan alınan tazminatların gelir olarak dikkate alınması gerektiği tabiidir” ifadesine yer vererek önceki görüşünü ip­tal etmiştir.

Müdebbir olmak sorunu çözmedi

Siz müdebbir bir tüccar olarak çalın­ma riskini sigortalamışsınız, dolayısıyla kaybınız sigorta şirketi tarafından karşı­lanmış, yerine konmuş. Dolayısıyla kay­bınızın karşılanan kısmı kadar öz varlı­ğınızda bir değişiklik olmadığı aşikar. Öz varlık, olsa olsa, çalınan malın değerin­den daha yüksek bir tazminat almışsam, aşan tutar kadar artmış olur ve vergileme ancak o kısma yapılabilir. Uygulama da 2011 tarihli müktezadaki görüş 2017 de değiştirilene kadar da öyle yapılıyordu.

Her iki muktezada da değinildiği gibi, gelir vergisi sistemimiz öz varlık mukaye­sesine dayanır. Çok açıktır ki, öz varlık sa­dece şayet sigortadan, çalınan malın kıy­metinden daha fazla tazminat alınırsa ar­tar. Öz varlık aynı kaldığı müddetçe de, bir kazançtan bahsedilemeyeceği için vergi­leme yapılmıyor olması gerekir. Gelir İda­resinin önceki görüşü de bu temel prensi­be (kanuni düzenlemeye) dayanıyordu.

Aptallık vergisi tam bu noktada başlıyor

Çalınan malın değerine isabet eden si­gorta tazminatı üzerinden vergi almaya kalkmak adeta yeni bir vergi koymak ola­cağı için isim babalığını da biz yapalım de­dik. Olsa olsa bu verginin adı aptallık ver­gisi olur. “Bir malına sahip çıkmıyorsun, öyleyse senden vergi alırım” deniliyor.