Ben bir efemeristim!
İtiraf etmeliyim ki ben de bir efemeristim… Her seyahat dönüşü biletler, broşürler, faturalar falan derken atmaya kıyamadığım bir sürü şey biriktirdim yıllardır… 42 yıllık meslek yaşamımda önemli gün ve gecelere özel davetiyeler, özel yemeklerin, güzel lokantaların mönüleri gibi hatıralar da bunlara eklenince torbalar dolusu kâğıt parçacıklarına sahibim bugün… Şöyle bir deştiğimde gidilen şehirlerden muhakkak gönderilen kartpostallar, kâğıt kıtlığında arkası yazılmış zarflar, ilginç bulup sakladığım el ilanları da çıkacaktır bunlar arasında… İşte bu saydıklarım ve benzeri değerli değersiz kâğıt parçalarının genel bir adı var: Efemera, yani ıvır zıvır!..
Kelime, Eski Yunanca kökenli ve "bir günden fazla dayanmayan" anlamına gelen "ephemeron"un çoğul hali. Etimolojik olarak Eski Yunanca ephēmerón "bir gün ömrü olan Mayıs Böceği" anlamına gelen bir isim.
Efemera biriktiren benim gibi meraklılara da efemerist deniliyor… Şimdi, lütfen düşünün sizin de atamadığınız kâğıt parçacıkları yok mu? Meselâ bir defterin, bir kitabın arasında sakladıklarınız… Böyle yapıyorsanız büyük bir ihtimalle sizin de bir yanınız efemeristtir veya ona adaydır… Yani siz de “gizli” bir koleksiyonersinizdir…
Koleksiyoner dedim; çünkü, bugün efemeraların tarihe ışık tuttuğu konusunda tüm dünya hemfikir… Özel koleksiyonerler haricinde kütüphane ve müzeler de kendilerini ilgilendiren alanlarda efemera koleksiyonları barındırıyorlar… Ülkemizde ve dünyada efemera müzayedeleri düzenleniyor, meraklılar ilgi alanlarına giren o kâğıt parçacıklarını alabilmek için yarışıyorlar…
Efemeraya önem veren kurumlardan biri de VEKAM, yani Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi. VEKAM direktörü Filiz Yenişehirlioğlu geçtiğimiz aylarda Dünya Kitap’ta yayınlanan söyleşimde şöyle demişti:
“Bağışlara açığız, müzayedelerden çok malzeme alıyoruz. Eski fotoğraf, harita, kitap, belge, efemera. Dijital arşivimiz çok büyüdü; onu, açık erişimle web sitemizden tarayabiliyorsunuz. Kullanmak istediğiniz olursa formumuz var bizden izin alıyorsunuz, size yolluyoruz. 20 bine yakın belgemiz şu anda dijitalize olmuş vaziyete. Bundan da yola çıkarak kendi malzememizi kabil olduğunca araştırmacılar nasıl kullanabilirler, nasıl yararlanabilirler örnek çalıştırmalar oluşturmak istiyoruz. Bir efemera çalıştayı düzenleyeceğiz nisan ayında…”
İşte onun zamanı geldi… VEKAM, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Tarih Bölümü’nün katkılarıyla 25-27 Nisan tarihlerinde “Geçici Belgelerin Kalıcı Etkisi: I. Uluslararası Efemera Çalışmaları Sempozyumu” gerçekleştirecek. Yurtiçinden ve yurtdışından sempozyuma katılan akademisyenler, bilgilerini efemera meraklılarıyla paylaşacak.
Efemera, Bilgi ve Belge Yönetimi, Kent Çalışmaları, Koleksiyonculuk - Müzecilik, Kültürel Çalışmalar, Sanat ve Tarih Yazıcılığı temaları altında tartışmaya açılacak.
Türkiye’de ilk defa düzenlenecek olan “I. Uluslararası Efemera Çalışmaları Sempozyumu”, hem ülkemizde şu ana kadar efemerayla alakalı çeşitli alanlarda yapılmış olan çalışmaları değerlendirecek, hem de yurtiçi ve yurtdışında konuyla ilgili farklı disiplinlerden çalışmalar yapan akademisyen, koleksiyoner, küratör ve uzmanları bir araya getirecek.
Sempozyumda Prof. Dr. Kevin Murphy (Vanderbilt Üniversitesi), Prof. Dr. Sally O’Driscoll (Fairfield Üniversitesi), Prof. Dr. Philip J. Davies (De Montfort Üniversitesi), Prof. Dr. İshak Keskin (İstanbul Üniversitesi) ve Prof. Dr. Sinan Niyazioğlu (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) konuşmacılar arasında yer alacak.
“Geçici Belgelerin Kalıcı Etkisi: I. Uluslararası Efemera Çalışmaları Sempozyumu” etkinlikleri kapsamında Türkiye Filateli Dernekleri Federasyonu da, tüm koleksiyonerlere çağrıda bulunarak yarışmalı bir Milli Sergi düzenliyor. Koç Üniversitesi VEKAM, 24- 29 Nisan 2018 tarihleri arasında ülkemizde ilk kez gerçekleştirilecek olan akredite efemera sergisine destek verecek.