Gürcistan’da iş yapmak kolay ama devlet destekleri yeterli değil

Yatırım ortamını kolaylaştırma ve yatırımcı çekebilmek adına geliştirdikleri destek mekanizmaları ile birlikte bu destekleri tanıtmada ve doğru yatırımcı ve girişimcilere ulaştırabilmede en önemli araç olan finansal kuruluşların ülke ekonomisinde kuşkusuz önemli katkıları bulunmaktadır. Dünya Bankası tarafından hazırlanan iş yapılabilirlik raporunda son dönemde ilk 10’da yer alarak adını sıkça duyuran Gürcistan’ın yatırımcıya devlet desteklerini sunan ve teknik danışmanlık sağlayan bir kuruluşu var: Girişim Gürcistan.

2014 yılında Ekonomi ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanlığı bünyesinde kurulan Girişim Gürcistan “firmaların karlılık oranlarının artırılması ve uluslararası alanda rekabetçi konuma gelmesi” misyonu ve özel sektör ve ihracat odaklı ekonomi” vizyonu ile faaliyet gösteriyor. Kurumun 3 ana temeli var: iş ortamı, ihracat ve yatırım.

Ülkemizde Ekonomi Bakanlığı bünyesinde yer alan yatırım teşvik sistemine benzer bazı destek kalemlerine sahip Girişim Gürcistan’ın finansa erişim başlığı altında inşaat materyallerinden, tekstil imalatına, ilaç sektöründen mineral ürünlerin imalatına kadar birçok sektörde yatırımcıya düşük faiz oranları ile kredi imkanları sunulmaktadır. Girişimciler için ise iş fikirleri yarışmaları düzenlenmekte: seçilen iş fikirleri üzerine iş planı geliştirme eğitimi veriliyor ve fikirler projeye dökülüyor, iş planları arasından da en iyi iş planları 5.000 Lari (~ 7.600 TL) tutarında hibe desteği alıyor. Bu desteklerin yanı sıra spesifik iki sektör – otel ve film endüstrisi - için ayrı destek mekanizması sunulmaktadır. Her yıl ülkeye gelen turist sayısında agresif bir büyüme görülmesi ile Gürcistan turizm sektörüne özel yatırım yeri desteği, kredi vb. desteklere yoğunlaşmaktadır.

Gürcistan’ın girişimcilik ve küçük ölçekli yatırımlar boyutunda devlet destekleri incelendiğinde desteklerin yeterli olmadığı izlenimi oluşmaktadır. Türkiye’de girişimci bireyin KOSGEB aracılığıyla 50.000 TL hibe, 100.000 TL faizsiz kredi desteği alabildiği, Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi ile 200.000 TL’ye kadar oldukça düşük oranlarda faiz ile kredi kullanma imkanına sahip olabildiği ve 29 yaşın altındaki bireylerin genç girişimci olarak gelir vergisinden muaf olduğu düşünüldüğünde Gürcistan’da genç girişimcilerin destek mekanizmalarına kolay erişebildiği söylenemeyebilir.

Gürcistan’ın bu kurum ile başlattığı “Gürcistan’da Üret” programı ile 2014’ten günümüze kadar 5.313 projeye toplam yaklaşık 60 milyon TL eş finansman sağlamış, 8.412 yararlanıcı bu programdan yararlanmış bulunmaktadır. Ülkemizdeki teşvik sisteminde yer alan bölgesel sınıflandırmaya benzer olarak bu programda da Gürcistan’da 4 ayrı bölge oluşturulmuş ve program bünyesinde toplam 32,5 milyon TL bütçe ayrılmaktadır. Programın çıktılarından memnun kalan Gürcistan Hükümeti’nin ilerleyen süreçte programı uzatması ve belki de genişletmesi söz konusu olacaktır.

Bölgesel sınıflandırma ile az gelişmiş bölgelerin desteklenmesi nispeten doğru bir adım olacaktır; Gürcistan’da işletmelerin %43’ü Tiflis, %14’ü ise İmereti bölgesinde olmak üzere tüm işletmelerin %57’si bu iki bölgede yer almaktadır. Otel yatırımlarında Tiflis ve Batum yerine az gelişmiş alanlarda ve kırsalda yatırımın teşvik edilmesi ile kırsal nüfusun artırılması ve kalkınmanın sağlanması hedeflenmektedir.

Girişim Gürcistan’ın işletmelere sağladığı en önemli destek kalemlerinden biri de danışmanlık hizmetleridir. İhracata adım atacak ve halihazırda ihracat yapan işletmelere sunulan teknik danışmanlık ile yeni ihracat pazarların oluşturulması ve var olan pazarların güçlendirilmesi için belki de bu alanda yeni olan Gürcistan’daki işletmelerin kurumsal kapasiteleri artırılmaktadır. Pazar analizi, veri paylaşımı, fuar etkinlikleri bilgilendirmesi, ikili iş görüşmelerinin ayarlanması, yönetmelik ve düzenlemeler hakkında sürekli bilgilendirmeyi kapsayan bu çalışmalarda firmalar başvurularına 10 gün içerisinde cevap alabilmektedir. Çalışmalar ülke ihracatında hemen etkisini gösterdi mi bilinmez ama 2013 yılında ulaşılan 2,9 milyar $ rekor ihracatın açıklanacak 2017 verileri ile geride kalması beklenmektedir.

Yatırım ortamını bürokratik anlamda bir nebze iyileştirebilen Gürcistan destek mekanizmalarında zayıf kalmaktadır. İşletmelerin makine ve ekipman alımlarında hibe desteklerinin olmaması firmaların yatırım isteğini törpülemektedir. 1 Aralık 2017 itibariyle 676.471 işletme Gürcistan’da kayıtlı gözükmekte olup sadece %25’inin faal olması da desteklerin işletme sahipleri için yeterli olmaması sebepleri arasında gösterilebilir. Kendi işini kurmak isteyen bireylerin ise sadece 5.000 Lari hibe desteğinden yararlanabilmesi de (iş fikri yarışmalarında seçildikten sonra) yeni girişimcilerin cesaretini kırabilmektedir. Ancak yine de Karadeniz’in bu küçük ülkesinde yatırımların geliştirilmesine yönelik destek mekanizmalarının teknik kurumlar bünyesinde sunulması ilerleyen süreçte daha çok girişimcinin ve KOBİ’nin faaliyet göstermesine zemin hazırlayacaktır. Girişim Gürcistan henüz çok yeni bir kuruluş, ülke içindeki KOBİ ve girişimcilerin de ekonomiye daha fazla katkı sağlamasına yön verecek olan bu kurum doğru destek mekanizmaları ile Karadeniz coğrafyasında kendinden sıkça söz ettirecektir.