Nasıl bir yönetici olarak anılmak istiyorsunuz?

Ben genç kızken -ki zannediyorum şimdi de vardır- Cosmopolitan Dergisi’nin testleri olurdu. Sizin tipiniz hangisi? Esmer mi, sarışın mı? Vücut çalışsın mı, çalışmasın mı? gibi… Hep düşünmüşümdür, 12 sayı böyle testler üretmek ne zor diye. 

Fuar'dan alıp tüm hafta sonumu bir çırpıda okuyarak geçirdiğim Acar Baltaş’ın “Akılsız Duyguların Cezasını Kararlar Çeker” kitabı kelimenin tek anlamıyla; “muhteşem”… İş dünyasında olup da bu kitabı okumamak artık olmaz, hem de içinde tıpkı eski dergi jargonu gibi, size yönetici nasıl olur, adım adım anlatıyor . 

Çalıştığınız şirkette kimlerle mesai harcıyorsunuz anlamanız için de bir el falı niteliğinde. İnanın hepinizin yanında, üstünde, altında bu kitaptaki figürlerden en az biri mevcut. Kitabın en can alıcı yerlerinden biraz seçtim sizler için, haftaya da devam edeceğim, hem çok eğlenceli hem de düşündürücü. 

Son yirmi yıl içinde hem Türkiye’de hem de Amerika’da en çok gelişim gösteren alanlardan biri, kişisel gelişim ve motivasyon sektörü. 2012 yılında yapılan bir incelemede Remzi Kitabevi ve D&R’larda kişisel gelişim, özgüven ve motivasyon konularında 2 bin 500’den fazla kitap olduğu bilgisine ulaşılmıştır. Konunun ironik boyutu, bu kitapların birkaç istisna dışında hepsinin kendi meslek hayatlarında tıkanmış yazarlar tarafından kaleme alınmış olmalarıdır. 

Aşırı bir özgüvene sahip olmak ve yaptıklarının doğruluğundan hiç şüphe duymamak iyi bir şey değildir. Tam tersine, kişinin kendisiyle ilgili biraz kuşku duyması, yaptıklarına eleştirel bir gözle bakması, olumsuz geri bildirim vermeleri için çevresindekilere biraz fırsat tanıması iyi bir şeydir. 

Bunun sonunda ancak insan kendini geliştirebilir. Başarı kadar başarısızlık da hayatın bir parçasıdır. Kendi değeri için başarıyı tek kıstas kabul etmeyen, özsaygı sahibi bir kişi, başarısızlıkları nedeniyle başkalarını suçlamak yerine, bunlardan ders çıkarır ve başarısız olanlara karşı empati geliştirir. 

Etrafınıza bir bakın, hemen hepimizin etrafında bu ruh halinde insanlar vardır. Kimisi başarısızdır, başarılı görünmek adına etrafını yıkıp yakar. Kimisi bilgisizdir, bilgili görünmek için didinir, kimisi etrafında bir hata varsa, görür ama düzeni bozulmasın, diye vurdumduymaz davranır, ama sonunda kendisi dışında herkesi suçlar. 

Bu kişilik özelliği az gelişmiş toplumlarda kendini belirginleştirir. Kim kimi daha aşağı çeker yarışı vardır adeta. Bu bir sarmaldır. Bu sarmalın içerisine son anda girdiğini sayan kişi işte o noktada kişisel gelişime yönelir, ama iş işten geçmiştir, artık yalnızlaşmıştır. 

Gazetelerin hafta sonu eklerine, biyografilere bir göz atın: “Sen biriciksin, evrenden torpilin var, biriciksin” yazıları almış başını yürümüş. En tehlikeli yalan nedir biliyor musunuz? İçinize karışmış olan, sizin doğru olduğuna inanmak istediğiniz olan… İnsanlar özgüvenleri yüksek, “Ben ne dersem o olur, patron benim” demekle başarılı ve özgüvenli olmazlar. Özgüvenli oldukları için başarılı olurlar. Orhan Pamuk, Nadal, Meryl Streep, Barack Obama, Tiger Woods, Muhammet Ali, Ferzan Özpetek gibi başarılı isimler özgüvenlerine değil, yeteneklerine ve yeteneklerin olduğu alanda sıkı çalışmalarına borçludur. Sonuç elbette özgüvenlerini arttıracaktır. 

Narsizm de bir yöneticide olması gereken sıfattır. Donald Trump en iyi örneğidir. Bunlar kendilerini herkesten üstün gören, olumsuz geri bildirimlere kapalı, amaçları için insanları kullanan, kuralların kendileri için geçerli olduğuna inanmayan, kendileri ile ilgili büyüklük hezeyanları içinde olan, empatiden yoksun ve benmerkezcidirler. 

Kısacası bu kavramlar özünde insan olan her birimiz için az çok geçerli ama benmerkezciliğinizi kontrol edemezseniz yalnız kalırsınız. Yalnızlık ilk başta “zirvedekiler yalnız olur zaten, ben başarılıyım” dedirtse de ilerleyen süreçte daha büyük yanlışlar yapmanıza sebep olur, bu sebeple sevgili yönetici adayları basamakları yavaş yavaş çıkarken kendinize ayar vermeniz en iyisidir, sonra başınız dönüp geri düşmezsiniz.