Sıçrama yapan şirketler...
TÜSİAD KOBİ Çalışma Grubu etkinlikleri kapsamında, TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu Direktörü Doç. Dr. İzak Atiyas ve Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Uzman Araştırmacısı Doç. Dr. Ozan Bakış tarafından hazırlanan “Sıçrama Yapan Şirketler” raporunun tanıtımı amacıyla salı günü KOSGEB Başkanı Prof. Dr. Cevahir Uzkurt ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Dr. Faruk Özlü’nün katılımıyla TÜSİAD toplantı salonunda gerçekleştirilen toplantının davetlileri arasındaydım.
TÜSİAD Başkanı Erol Bilecik ile Bakan Dr. Özlü’nün açılış konuşmalarından sonra raporun sunumuna geçildi.
Rapor son günlerde tanık olduğum en yararlı çalışma.
Bu nedenle sizlere toplantının sadece rapor bölümünden derlediklerimi aktaracağım.
Çalışma 2006-2015 yıllarını ele almakta.
Rapor hızla büyüyerek bir üst ölçeğe geçmiş işletmelerin büyüme, verimlilik ve ihracat göstergelerine odaklanmış.
Raporda, 5 yıllık bir dönem içinde çalışan sayısı veya (sabit fiyatlarla) satış değeri iki katına
çıkanı ve beş yıllık dönem sonunda “büyük şirket” konumuna ulaşan şirketler “sıçrama yapan şirket” olarak tanımlanmış..
Büyük şirket tanımı için KOSGEB ölçütü kullanılmış.
Buna göre çalışan sayısı en az 250 ya da 2015 fiyatlarıyla cirosu en az 40 milyon TL olan şirketler “Büyük şirket olarak” kabul edilmiş.
Bu ölçütler kullanıldığında çalışma için şirket tanımları;
- Tazılar: Beş yıllık dönem içinde sadece satış değeri açısından sıçrama yapan şirketler,
- Karıncalar: Beş yıllık dönem içinde sadece çalışan sayısı açısından sıçrama yapan şirketler,
- Atlar: Beş yıllık dönem içimde hem satış değeri hem de çalışan sayısı açısından sıçrama yapan şirketler,
- Kaplumbağalar: Beş yıllık dönem içinde çalışan sayısı veya satış değeri açısından sıçrama yapmamış olan şirketler,
olarak tanımlanıyor.
Bu tanımlara göre tazılar, karıncalar ve atlar “sıçrama yapan şirketler” olarak kabul edilmekte..
Rapora göre, sıçrama yapan şirketler en yoğun olarak imalat sanayinde görülürken, bunu toptan ve perakende ticaret sektörü takip ediyor..
Bir başka bilgi de “sıçramanın” şirketlerdeki toplam faktör verimliliğini artırdığını da ortaya koyuyor. Beş yıllık dönem içerisinde çalışan sayısı ya da ciro değerini iki kat artıran şirketlerde istihdamın da arttığı görülüyor.
Sıçrama yapan şirketlerde bilgi temelli sermaye yatırımının temel yatırımlar arasındaki oranının sıçrama yapmayan şirketlere kıyasla daha yüksek olduğu da önemli bulgulardan biri olarak öne çıkıyor. Sıçrama yapan şirketlerin ağırlıklı olarak İstanbul ve Ankara’da yoğunlaştığı yönünde.
Teknoloji yoğunluğu yüksek şirketler ciroda sıçrama yapıyor. Raporda ciro açısından sıçrama yapanların aynı zamanda teknoloji yoğunluğu en yüksek olan şirket grubu olduğu görülüyor.
Sıçrama sürecinde verimlilik, ihracata yönelme ve ihracat kalitesinin arttığının gözlendiğini ortaya koyan çalışma, sıçrama yapan şirketlerin hayatta kalma olasılıklarının da arttığının altını çiziyor. Raporda ortaya konan bir diğer çarpıcı bulgu ise, yaşlı şirketlerin mali kaynaklara erişim kolaylıkları sayesinde sıçrama yapma şanslarının daha yüksek olduğu.
Sunumda dile getirilen şu bilgilere de dikkatinizi çekmek istiyorum,
2011-2015 yılları arasında sıçrama yapan şirketlerin (tazı, karınca ve atlar) toplamı her yıl yaklaşık 6 bin 500 ile 8 bin 600 arasında değişmektedir ve toplam 20+ şirket sayısının yaklaşık yüzde 7-9’unu oluşturmakta.
Kaplumbağa sayısı 18 bin-20 bin arasında değişmekte, 2015 yılında 27 bine yükselmiş..
Her yıl yaklaşık 43 bin ile 65 bin arasında değişen “diğer” kategorisindeki şirket sayısı da eklenince çalışan sayısı 20’den fazla olan toplam şirket sayısı yıllık 70 bin - 90 bin civarında olmaktadır.
Sıçrama yapan şirketler arasında sayı olarak tazılar, yani ciro olarak hızlı büyümüş şirketler başta gelmektedir.
2011-2015 arasında yılda yaklaşık 5 bin-7 bin tazı, Karınca sayısı 290-350, at sayısı ise yılda 650-900 arasında değişmekte olduğu görülmekte..
Sunumun ardından KOSGEB Başkanı Prof. Dr. Cevahir Uzkurt’un oturum başkanlığında “Sıçrama Yapan Şirketler Değerlendirme Paneli”nin konuşmacıları Bilgi Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Asaf Savaş Akat, Koç Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kamil Yılmaz, TÜRKONFED Ekonomi Danışmanı Pelin Yenigün Dilek ve UNDP’den Nejat Doğan raporu irdeleyici konuşmalarıyla katkıda bulundular.
Gerçekten ülkemizde, Ar-Ge, finansmana erişim, nitelikli eleman istihdamı, iyi yönetişim, yüksek teknolojili katma değerli üretime dayalı ihracat gibi unsurlara uygulanmakta olan devlet desteklerinde bu mükemmel rapordan yol gösterici olarak yararlanılacağı inancı ile çalışmada emeği geçenleri kutluyorum.