Torbadan finansal kurumlara sürpriz vergi yükü çıktı

Değerli okurlar, bugünlerde vergi, maliye konusunda yazılar yazan bizler bir nevi gazetecilik hastalığına yakalandık. Atlatma haber, ilk yazma, ilk önce o konuda konuşmuş olma çabasındayız.

Ne yalan söyleyeyim bu kez ters köşe olduğumu kabul ediyorum. Bir torba yasa tasarısı Meclise sunuldu ve torbadan bir sürpriz çıktı. Enflasyon muhasebesi nedeniyle banka, sigorta şirketleri ve madde kapsamındaki finansal kurumların 2024-2025 yıllarında daha az vergi ödeme ihtimallerinin önü şimdiden kapatılıyor. 2026 için de Cumhurbaşkanlığına aynı yönde yetki veriliyor.

26 Ekim 2023 tarihli değerlendirmemiz

 Değerli okurlar 26 Ekim 2023 tarihli Dünya Gazetesinde, ”Enflasyon muhasebesi 2024 ve sonrasında reel sektör şirketlerine ek vergi yükü getirecek” başlığı altında konuya ilişkin olası sonuçlara ilişkin tahminimi; “2023 yılında enflasyon muhasebesi uygulaması yapılacak ama vergi sonucu olmayacak.

Vergi matrahları 2024’ten itibaren etkilenecek. Genel olarak 2024 ve sonrasında, enflasyon muhasebesi düzeltmesi yapıldıkça, finans şirketlerinin vergi matrahlarının azalacağı, kredi borçları olan, aktifleri -stoklar, duran varlıklar-güçlü üretim şirketlerinin (ki çoğunluk bu şekildedir) vergi matrahlarının artabileceği bekleniyor.

Bankaların bilanço kalemleri enflasyondan arındırıldığında kârları azalacak ,dolayısıyla bankalardan alınan verginin dörtte bire düşebilme ihtimali var. Bunun yanında da borçlanarak sabit kıymet yatırımı yapan reel sektörün, enflasyon düzeltmesi sonrası kârları artacağından, reel sektörden alınan verginin iki katından fazlaya çıkabilme ihtimali var. 2024‘te böyle bir tablo çıktığında bu kez, üretim şirketlerini korumak için bir erteleme gelirse şaşırtıcı olmaz” şeklinde yapmıştım.

Tasarı ile ters köşe

 Biz, 2024 yılında enflasyon muhasebesi uygulandığında, kobilerde, reel sektörde daha fazla vergi yükü oluşacağı ortaya çıktığında bir erteleme gündeme gelebilir tahmininde bulunmuştuk. Erteleme -şimdilik- daha fazla vergi alma ihtimali olan taraftan değil, vergi yükü azalacak olan finans şirketleri kanadına dönük olarak geldi.

Böylelikle, enflasyon muhasebesi uygulamada kararlılığın ve gelir azaltıcı düzenleme yapmama çabasının da altı çizilmeye çalışılıyor. Tasarı bu şekliyle kabul edilirse, enflasyon muhasebesi nedeniyle hem finans şirketlerinin vergisi azalmayacak hem de reel sektörden daha fazla vergi alabilmek mümkün olabilecek.

Anayasaya aykırılık tartışmaları başlayacak

Yasa bu şekliyle çıkarsa, Anayasaya aykırılık tartışmaları başlayacak. Daha önce, enflasyon muhasebesi ertelendiğinde, özellikle finansal kurumlar, ertelemenin anayasaya aykırılığı hususunu gündeme getirmişlerdi. Bir bankanın da vergi mahkemesine ihtirazi kayıtla beyanda bulunduğu duyumunu almıştık. Anladığımız kadarıyla vergi mahkemesi bu talebi yerinde bulmamıştı.

Bu kez, yasa bu şekliyle çıkarsa, çok büyük bir ihtimalle finansal kurumların tamamı konuyu anayasaya aykırılık iddiası ile yargıya taşıyacaktır. Umuyorum, bu konularda çalışmaları olan Doç.Dr.A.Selçuk Özgenç konuyla ilgili bir değerlendirme yapar ve bizlerle paylaşır. Bu arada, 2024 ve sonrasında reel sektörün karşı karşıya kalacağı vergi yükünün sindirilebilirliği, mükellef sayısı gibi faktörler, 2024 ve sonrası için Meclis üzerindeki olası erteleme baskı gücünün faktörlerini oluşturacak ve kuşkusuz finans sektöründen daha etkili olabilme olasılığı taşıyacaktır.