Yeniden değerleme yapanların enflasyon düzeltmesi yapmalarında sorun
Değerli okurlar, bildiğiniz üzere, 2021’de enflasyon düzeltmesi şartları oluşmuş ancak kanuni bir düzenleme ile 2021 ve 2022 için uygulama ertelenmişti.
Bu arada yapılan bir düzenleme ile “yıllık” yeniden değerleme yapabilme, iki ayrı düzenleme ile de işletmeye kayıtlı taşınmazların kayıtlı değerlerinin önce %5,sonra %2 bir ödeme karşılığı “güncellenebilmesi” imkânı getirilmişti.
2023 yılı için enflasyon düzeltmesi yaparken, 2021,2022 veya 2023 yılının ilk üç geçici vergi döneminde(Vergi Usul Kanununun mükerrer 298.maddesinin ç bendi çerçevesinde) yeniden değerleme yapmış olanlar için belirsizlikler mevcut.
Yeniden değerleme-enflasyon düzeltmesi farkı
Yeniden değerleme yürürlükten kaldırılarak yerine müessese olarak enflasyon düzeltmesi düzenlemesi getirildi. Enflasyon düzeltmesi yapılırken yeniden değerlemede olduğu gibi sadece taşınmaz varlıklar değil, tüm parasal olmayan varlıklar değerlemeye tabi tutuluyor.
Yeniden ihdas edilen yeniden değerlemede ise sadece taşınmazlar ve kayıtlı değerlerine o yılın değerleme katsayıları uygulanmak suretiyle (kayda alındığı ilk günden bugüne kadar değil)sadece yıllık dönemler itibariyle düzeltme yapabilme imkânı getirildi. Dolayısıyla 2021,2022 ve 2023 dokuz aylık geçici vergi döneminde yapılan yeniden değerlemede sadece bu dönemler için ilan edilen değerleme oranlarından hareketle yıllık düzeltme yapılabildi.
Yeniden değerleme yapanların 2005-2020 aralığında düzeltme imkânı olmalı
Enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde yeniden değerleme yapılamayacak. Mevcut düzenleme (VUK Geçici 33.madde) gereği 2023 geçici vergi dönemlerinde de yeniden değerleme yapıldı. Son çeyrekte yeniden değerleme yapılıp yapılamayacağı konusunda tereddüt oluştu.
Mevcut açıklamalara bakıldığında 2023 yılında yeniden değerleme yapmış olan şirketlerde 2023 enflasyon düzeltmesi yapılırken, 9.ay sonu kayıtlarından hareketle son üç ay için yapılacak gibi duruyor.
Bu durum işletmeye son yıllarda girmiş olan varlıklar için bir sorun yaratmayacak, ancak 2005-2020 aralığında işletmeye girmiş olan varlıklarda, bu aralıkla ilgili enflasyon düzeltmesi imkanının kaybedilmesi gibi bir durum veya sonuç oluşturmamalı düşüncesindeyim.
Ne mükerrer ne eksik değerleme
Belki gereksiz yere bu konularda sorun var zannına kapılmış olabilirim şeklindeki ihtiyat payını da koyarak konuyu özetlemeye çalışayım. Açıklığa kavuşturulması gereken aşağıda kısaca belirteceğim hususlarda süratle bir açıklama yapılması gerekir ki yasa ile verilmiş hakkı kullananlar ne mükerrer değerleme ne de eksik değerleme yapsın.
1-2021-2023 dönemlerinde yeniden değerleme yapmış olanlar, daha önce yeniden değerleme yapmadıkları 2005-2020 dönemleri için de enflasyon düzeltmesi yapabilmeliler.
2-2023 ilk üç geçici vergi döneminde yeniden değerleme yapmış olanlar yılın son çeyreğinde de yeniden değerleme yaparak, amortismanlarını son üç ayı da değerlenmiş tutarlar üzerinden ayırabilmeliler düşüncesindeyim. Böylelikle yeniden değerleme yapanlar için hem mükerrer değerlemenin hem de eksik değerlemenin önüne geçilebilir. Aksi takdirde yeniden değerleme yapılan kalemlerle ilgili olarak enflasyon düzeltmesi hükümleri eksik uygulanmış, bir kısım dönemler düzeltilememiş olacaktır.