Kamu ihalelerine sorgusuz düşük fiyat freni...
Biz bir dönem DPT’nin yayınladığı kamu ihalelerinde gecikme raporlarını ele alıp haberler yapardık. “16 yıl önce başlamış tamamlanmamış 75 kamu yatırımının listesi”, “Son yılda 20 kamu ihalesine sadece 1 lira tahsisat ayrılmış” gibi başlıklı haberlere yansıttığımız raporları son yıllarda göremiyordum. Dün arkadaşımız Mehmet Kaya’nın “Kamu ihalelerinde sorgusuz aşırı düşük fiyat vererek ihale alma dönemi bitti” haberini görünce o haberleri hatırladım.
Kamu yatırım stoğunun tek tek değil genel olarak ortalama tamamlanma sürelerinin yıllara göre, 2001’den bu yana listesini buldum. Bu listeye göre, süreler yatırım ödeneklerine bağlı olarak yapılıyor ve projenin toplam tutarı ve ilgili yıl ödeneğine göre ortaya çıkıyor.
Kamu ihalelerinin 2001 yılından bu yana ortalama tamamlanma süreleri yıllara göre şöyle sıralanmış: 2001 9.4 yıl, 2002 8.5 yıl, 2003 7.6 yıl, 2004 8.1 yıl 2005 6.6 yıl, 2006 5.5 yıl, 2007 5.8 yıl,2008 5.8 yıl, 2009 5.3 yıl, 2010 4.6 yıl, 2011 4.2 yıl, 2012 4.2 yıl, 2013 3.7 yıl. Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz’ın demeçlerinden büyük projeler nedeniyle 2014’te 4 yılın üzerine çıktığı bilgisini alıyoruz.
Görüldüğü gibi zaman zaman iniş çıkış gösterse de kamu ihalelerinin tamamlanma süreleri giderek kısalıyor. Bu da bize hem ihalelerin ön hazırlığının daha iyi yapıldığını, hem de kaynak dağılımının eskiye oranla daha iyi hesaplandığını gösteriyor...
Kaya’nın haberinden kamu yapım ihalelerinde diğer tekliflerin çok altında, aşırı düşük teklif verenlerin tekliflerini sorgulamadan ihale verilmesine son verileceğini öğreniyoruz. Başvuru üzerine Danıştay “ihalelerde sorgulama yapmanın yasal zorunluluk” olduğu ve yönetmelikle bu zorunluluğun kaldırılamayacağına hükmetmiş. Bu iptal kararının kamu ihalelerine disiplin getireceği belirtiliyor.
Danıştay, kararının itirazlara da yol açabileceği belirtilirken, İNTES Başkanı Celal Koloğlu konuyu değerlendirirken, “Mevcut ihale sistemi, işlerin kamu yararından çok, ihalelerin kamuya daha pahalıya malolmasına ve çok uzun sürelerde bitmesine neden olmaktadır. Aşırı düşük tekliflerle verilen işler, zamanında bitmemekte, tekrar ihaleye çıkılmasını zorunda kalınmaktadır. Mevcut yapıda işler, geçmiş dönemde tenkit edilen keşif artışlı işlerden bile pahalıya mal olmaktadır. Aşırı düşük teklifl erin önüne geçmek üzere, Kamu İhale Kurumunun yaptığı son değişiklikle sınır değerin altında kalan işlerde normalde teklif edilen bedelin yüzde 6’sı olan kesin teminat mektubunun tutarını yaklaşık maliyet bedelinin yüzde 9’u olarak belirlenmişti. Bu da düşük teklifi engelememiştir. Aşırı düşük teklifin önüne geçmek için, teklif bedelinin tamamının sigortalanması şeklinde sistem önerilebilir” değerlendirmesini bir öneri olarak dile getiriyor.
Görüldüğü kadarıyla yeni dönemde kamu ihalelerinde sorgusuz düşük fiyat önerilerine fren gelecek. Bu da kamu ihalelerinin bitiş sürelerini daha da olumlu etkileyecek diye düşünüyorum…