MB uzmanlarına göre şirketlerin dış borç riski görünenden düşük

TCMB'nin iki uzmanı Timur Hülagü ve Cihan Yalçın’ın yaptığı çalışmada, Türkiye’de şirketlerin döviz borçlarının görünenden düşük risk oluşturduğu ileri sürülüyor. 
Çalışmada döviz borcu olan şirketlerin kur riskinden kaçmak için çeşitli araçlar kullandığı, küçük şirketlerin, KOBİ’lerin, giderek daha az ve daha uzun vadeli döviz borçlusu olmaya başladığı bilgisine yer veriliyor. 

Ayrıca, daha yüksek kambiyo geliri elde ederek risklerini azaltabildikleri belirtiliyor. Türkiye’de çok sayıda firmanın bilançolarında ihracat olarak tanımlanmasa da döviz ve dövize endeksli gelir elde ettikleri de araştırmada kaydediliyor. 

Araştırmanın sonuçlarına geçmeden önce 2014 yılı ilk çeyreğinde kamu-özel sektör açısından dış borç yapımıza bakalım: 

Toplam dış borcumuz 386.8 milyar dolar. Bunun 264.9 milyar dolarlık bölümü yüzde 68.5’i özel sektöre ait. 117 milyar doları yüzde 30.3’ü kamunun borcu, 4.9 milyar doları yüzde 1.3’ü TCMB borcu. 

Özel sektör borçlarından 106.1 milyar dolarlık bölümü kısa vadeli borçlar. Bunun içerisinde 70.7 milyar dolarlık bölüm bankaların borçları. Özel sektörün uzun vadeli borçları 158.8 milyar dolar, bunun içerisinde bankaların yükümlülüğü 72.1 milyar dolar. 

Gelelim arkadaşımız Mehmet Kaya’nın haberine göre araştırmada yer alan bazı bulgulara: 
• 2002-2013 verileri karşılaştırmasında hiç ihracat yapmayan firmaların döviz borçlusu firmalar içindeki oranları 2.3 puan artarak yüzde 29.8’e yükselmiş. Buna karşın en yüksek seviyeden ihracat geliri olan şirketlerin döviz cinsinden borçlu olanlarının oranı yüzde 85.3’ten yüzde 76.3’e gerilemiş. 
• Döviz borçlusu küçük ölçekli en riskli şirketlerin toplam içindeki ağırlıkları çok düşük. 2013 verilerine göre döviz geliri olmayan, buna karşılık döviz borcu olanların toplam firmalara oranı yüzde 12. Buna karşılık hiç yabancı para borcu olmayan firmaların oranı yüzde 63’e yükselmiş durumda. Döviz geliri olmayan şirketlerin 2013 sonu itibariyle toplam döviz borçları 31 milyar dolar, bunun yaklaşık yarısı 16 milyar dolarlık bölümü KOBİ’lere ait. 
• En riskli olarak görülen döviz geliri olmayan KOBİ’lerin döviz borçlarının büyük kısmı, yüzde 86’sı araştırmaya göre uzun vadeli. Bu onların kısa vadeli dalgalanmalara karşı görünenden daha dayanıklı olmaları sonucunu ortaya koyuyor. 
• Araştırmada yer alan bir başka bulgu da riskli firmaların büyük kısmının mal ve hizmetlerini yabancı paraya endeksleyerek sattıklarını gösteriyor. Bu sonuçları değerlendiren iki TCMB uzmanları Timur Hülagü ve Cihan Yaşar, şirketlerin döviz borçlarının görüldüğü kadar büyük risk taşımadığı sonucuna varıyorlar.