Bazen vazgeçmek en doğru stratejidir

İş dünyasında hepimize ezberletilen bazı klişeler var: “Pes etme”, “diren ka­zanırsın”, “yatırım uzun vadede meyve­sini verir” gibi…Evet, bu sözlerin bazen karşılığı olabilir. Ama bazen doğru za­manda geri çekilmemek, size kaybettirir.

Türkiye’de pek çok şirket, büyük umut­larla bir işe girer; fabrika kurar, bayilik açar, kendi yetkinliklerinin dışında farklı yeni bir sektöre yönelir. Ancak işler bek­lendiği gibi gitmeyince, gerçeklerle yüz­leşmek yerine beklemeyi seçer. Çünkü “bir şekilde düzelir”, “ya çevremize rezil olursak”, “yatırımdan dönmek olmaz” gi­bi iç sesler galip gelir. Hatalar kabul edil­mek istenmez. Oysa asıl risk, zararı bü­yütmektir.

Seth Godin’in çok kıymetli bir kitabı var: The Dip. Godin, her yolculukta bir “çukur” olduğunu anlatır. Bazı çukurlar geçicidir, sabredilir. Ama bazıları çık­mazdır; ne kadar kazarsan kaz, daha da batarsın. Mesele, hangi çukurda olduğu­nu anlayabilmekte ve buna göre aksiyon alabilmekte.

Hangi işten çıkman gerektiğini bilmek de stratejidir!

Bizde bu ayrımı zamanında yapabilen şirket sayısı çok fazla değil ama yapanlar kazançlı çıkabiliyor. Bunun hem dünya genelinde, hem de Türkiye’de çok fazla örneği var. GE’nin efsane lideri Jack Wel­ch, şirkette CEO olarak işe başladığın­da, GE grup şirketleri olarak herhangi bir pazarda 1. veya 2. pozisyonda olunmayan tüm işlerden çıkılmasını sağlamıştı.

Benzer şekilde Procter & Gamble (P&G), 2000’li yılların başında Pring­les markasıyla cips pazarına ciddi bir ya­tırım yaptı. Ancak bu alan, P&G’nin de­terjan, kişisel bakım ve sağlık ürünleri gibi ürünlerden oluşan çekirdek yetkin­liğinden oldukça farklıydı. Şirket, yıl­lar süren düşük performansın ardından Pringles’ı 2012’de Kellogg’s a sattı. Bu sa­tış sayesinde hem nakit elde etti hem de odağını kendi güçlü olduğu alanlara yön­lendirdi. Buna Google’ın verim alamadığı Google Glass projesinden zor da olsa vaz­geçmesini de ekleyebiliriz.

Türkiye’de de iyi doğru zamanda vaz­geçme örnekleri var. Bir gıda firması 2000’lerin başında meyve suyu işine gir­di. Çekirdek yetkinlikleri bu işe uygun değildi, rekabet doğru tahmin edileme­mişti ve fizibilite hatalıydı. İşten vakit ve daha fazla para kaybetmeden çıktılar. Bir büyük grup, cep telefonu üretme işine girdi. Apple ve Samsung rekabetini doğ­ru zamanda görüp, belirli bir zararı göze alıp o işten çıktı. Beyaz eşya sektöründe bir firmamız, bazı ülkelerde çok büyük yatırımlar yaptığı iş modellerinin kendi­sine kaybettirdiğini fark etti ve doğrudan satış modeli yerine, distribütörlüğe geçe­rek, zararlara dur dedi. Örnek çok.

Doğru zamanda vazgeçmeniz lazım

Bugün dünyada ve Türkiye’de hatalı ya­tırım yapmayan büyük grup yok. Mesele bunu erken fark edip, stratejik aksiyon­ları almak. Bu konuda ülkemizde, özellik­le de aile şirketlerinde bir kültür bariyeri var. Liderler hata yaptığını kabul etmez­ken, aile de para kaybettiğini kabullen­miyor. Oysa o hatalı yatırımdan çıkmak, o yatırımı doğru şekilde satmak ya da o işi büyütebilecek yetkinlikte doğru ortak­lıklar yapmak uzun vadede kazandıracak.

Bu tür hatalı yatırımlardan özellikle satış yoluyla çıkarak elde edilecek gelir­ler, yatırım ile kıyaslandığında düşük gö­zükse de sizi kendi çekirdek yetkinlik­leriniz veya komşu sektörlerdeki mavi okyanuslara yatırım yapmaya götürebi­lir, bu yeni alanlardan gelecekte oluşa­cak karlar, önceki yatırımdan gelen za­rarı karşılayabilir. Ancak hızlı ve kararlı olmak gereklidir.

İş hayatında duygusallık olmaz. Hata kabullenilir ve yola devam edilir. İş yaşa­mı rasyoneldir. Zor kararları alan başarı­lı olur, alamayan büyüyen zararlar ile ce­belleşir. Bu nedenle lütfen işlere girişmek kadar, doğru zamanda çıkmayı da öğre­nelim. Bu konuda gerekirse, “çıkış” işin­de uzman danışmanlardan destek alalım.