Değişime ihtiyacımız olduğunu nasıl anlarız?

Eğer bozulmamışsa, tamir etme” zihniye­ti, pek çok şirket için uzun yıllar boyun­ca genel ilke olmuştur. Ancak içinde bulun­duğumuz dönemde değişim artık bir seçenek değil, hayatta kalmanın şartı. Dünya dönü­şürken, sektörler yeniden şekillenirken, re­kabet kuralları altüst olurken; bir şirketin aynı yerde durması, aslında geriye gitmesi anlamına geliyor. Peki, bir şirket değişmeye ihtiyacı olup olmadığını nasıl anlar?

Bu sorunun cevabı bazen finansal tablo­larda, bazen çalışanların gözlerindeki ışığın sönüşünde, bazen de müşterilerin sessiz­ce rakiplere kayışında saklıdır. Ancak tepe yöneticiler ve yönetim kurulları için deği­şim ihtiyacını fark etmenin en güvenilir yo­lu, doğru soruları sormaktan geçer.

Şirketinizin kendisine dürüstçe yanıt vermesi gereken soruları, aşağıda beş ana başlıkta topladım. Her bir soru, şirketiniz için bir ayna görevi görür; şirketin bugünkü halini, rekabet gücünü, iç dinamiklerini ve yarınını gösterir.

Müşteri ve pazar odaklı sorular

-Mevcut müşterilerimizden son 3 yılda ne kadarını kaybettik? Neden kaybettik?

-Yeni müşteri kazanma hızımız, müşteri kaybetme hızımızın önünde mi?

-Müşterilerimizin ihtiyaç ve beklentileri, ürün ve hizmet portföyümüzü aşmaya başla­dı mı?

-Pazar payımız son 5 yılda nasıl bir eğilim gösterdi? Bu sorulara verilen yanıtlar, deği­şim ihtiyacının en net sinyallerinden biridir. Eğer müşteri davranışları değişiyor ve şir­ket buna ayak uyduramıyorsa, alarm zilleri çalıyor demektir.

Finansal performans soruları

-Ciro ve kârlılık oranlarımızdaki büyüme sektör ortalamalarının altında mı?

-Son 5 yılın hangi yılında en yüksek kârı elde ettik? O seviyeden uzaklaştık mı?

-Nakit akışımızın sağlığı, yatırım yapma­mıza ve risk almamıza izin veriyor mu?

-Finansal sonuçlarımız “başarı” mı yoksa “idare etme” seviyesinde mi?

Finansal göstergeler, şirketin hayatta kal­ma reflekslerinin nabzını tutar. Zayıflamaya başladığımızı, “hala kar ediyoruz ama yatı­rım yapacak gücümüz yok” cümlesinden an­larız.

İç dinamik ve organizasyonel sorular

-Çalışan devir hızımız sektördeki ortalamanın üzerinde mi?

-Şirket içinde “sahiplenme” ve “ait olma” duygusu hissediliyor mu?

-Orta kademe yöneticilerimiz, sorumlu­luk almaktan çekiniyor mu?

-Kritik pozisyonlarda “kişiye bağımlılık” riski var mı?

Bir şirketin değişime ihtiyacı bazen içer­den fısıldar. Çalışanların motivasyonundaki düşüş, yetenek kayıpları ve silo davranışları, organizasyonun esnekliğini azaltır.

Rekabet ve sektör analizi soruları

-Rakiplerimiz hangi alanlarda bizden da­ha hızlı, daha ucuz, daha yenilikçi?

-Sektörümüzdeki en büyük dönüşüm trendi nedir ve biz buna ne ölçüde hazırız?

-Rakiplerimiz hangi yeni iş modelleri ve teknolojileri devreye aldı?

-Şirketimizin “benzersiz rekabet avantajı” hala geçerli mi?

Bu soruların cevabı, dış dünyaya dönük bir “gerçeklik testi” gibidir. Rakiplerin gölgesin­de kalanlar için değişim kaçınılmazdır.

Strateji odaklı sorular

-5 yıl sonra şirketimiz hangi ürünleri, hangi pazarlarda ve kimlere satıyor olacak?

-Bugünkü iş modelimiz, teknolojik ve toplumsal dönüşümlere dayanıklı mı?

Şirketimiz 10 yıl sonra hala var olacak mı? Nasıl bir rolde olacak?

-Geleceğe dair elimizde somut “strateji­ler” mi, yoksa sadece “umut” mu var? Stra­tejik sorular, değişim ihtiyacını uzun vadeli olarak gösterir. Bugün doğru yerde duran bir şirket, yarın eski dünyaya ait kalarak yok ola­bilir. Şirketlerin kendilerine bu soruları sor­ması, zayıflık değil; güç işaretidir. Gerçek liderlik, problem olmadığını iddia etmekte değil, problemi erkenden görmek ve cesurca adım atmaktadır. Eğer bu sorulara yanıt ve­rirken içinizden bir yerlerde “artık bir şey­leri değiştirmeliyiz” sesi yükseliyorsa, işte o sesin peşinden gitme zamanı gelmiştir.