Demokrasinin kırılganlığı giderek artarken
Eski Yunanda gündeme gelen ve o günden bu yana daha iyisi bulunamayan bir rejimdir. Son dönemde bazı bilim adamları globalleşen kapitalizmin demokrasinin kırılganlığını artırdığı yorumlarını yapıyor. Birçok bilim adamının özet düşünceleriyle konuyu ele aldık.
Demokrasi ile globalleşen kapitalizmin çarklarının uyum içerisinde hareket etmediği konusunda son dönemde eleştiriler artıyor. Bu eleştirilerden birisi de Dani Rodrik tarafından ortaya konuluyor.
Dani Rodrik şöyle diyor:
“Globalleşen kapitalizme bütünüyle katılma iştirak çabası o ülkenin bağımlılığının artmasına ve demokrasiden vazgeçmesine yol açabilir.
Aslında bu görüş çok eskilere gidiyor. Marx, “Kapitalist sistemin arzusu sistemi içten yok eder” diyordu. Nobel ödüllü Hayek de konuya çok farklı yerden bakıp ele alarak “20. yüzyılda da kitle çıkarları adına hareket iddiasıyla popülizm merkezileşmiş bir karar mekanizması kurar. Bu da ister istemez totalitarizme yol açar” sonucuna varıyor.
Schumpeter ise “Firmalar büyürse tekeller oluşur, bu tekeller de sağladıkları çıkarlar ile eşitliksiz politik uygulamalara yol açar” düşüncesindeydi.
Günümüz sağ duyulu iktisatçılarından Thomas Piketty, “Eşitsizlikte ekonomik güç sahipleri ile politik erk kol kola gitmeye başlar. Bu demokrasi çarkının kırılması sonucunu getirir” diyerek, demokrasinin kırılganlığı konusuna nokta koyuyor.
Şimdi şu soruya cevap aramalıyız:
“Zengin dünyada bunca yıl demokrasi ve kapitalizmin birlikteliğine ne demeliyiz?” Iversen ve Soskice bunun üç koşulla mümkün olabileceğini ifade ediyorlar:
• Güçlü bir yürütme organı. Bu erk büyük şirket ve sendika oluşumunu önler. Buna karşılık zayıf yürütme sadece kısa vadeli düşünür.
• Güçlü bir orta sınıfın varlığı. Bu orta sınıf güçlü bir blok oluşturur ve zenginlik nimetlerinin daha eşitlikçi paylaşımına imkan yaratır.
• Şirketler transfer fiyatlandırması yaparak vergiden kaçınma/sakınma içinde olmamalıdır.
Demokrasi eski Yunandan bu yana hayatını sürdürdüğü bilindiğine ve henüz daha iyi bir rejim bulunamadığına göre onun korunmasını sağlayacak, kırılganlığının artmasını önleyici adımları önemsemeliyiz…