Japonya’nın faiz kararı ve global piyasalara etkisi

Japonya Merkez Bankası’nın faiz artırım kararları, global ekonomi üzerinde önem­li etkilere yol açabilir. Japonya, uzun yıllardır uyguladığı ultra gevşek para politikası izle­yen büyük bir ekonomi olduğunu söyleyebi­liriz.

2016 yılından bugüne negatif faiz oranı uygulayan Japonya, 2024 yılında faiz artışı yaparak faizi 0.10 seviyesine çıkarırken son faiz artışıyla 0.50 seviyesine kadar artırdı. 2024 yılında başlayan faiz artışları sadece Ja­ponya değil, global finansal piyasaları ve Tür­kiye gibi gelişmekte olan ekonomilere etkisi kaçınılmaz gibi görünüyor.

1990’larda patlayan varlık balonu ardın­dan dünya tarihinde görülmemiş bir ekono­mi politikası uygulayan Japonya, faizleri sıfı­ra sabitleyerek deflasyon ile boğuşup, parasal genişlemeyi en uç sınırlarına kadar zorlayan bir ülke de oldu. Ancak 2024 yılında enflas­yonun, ücret artışlarının ve iç talebin canlan­masıyla Japonya Merkez Bankası, enflasyo­nu azaltmak için faiz artırımı yapmak zorun­da kaldı.

Faizlerin artması, global yatırım denge­lerini derinden etkileyecek gibi görünüyor. Çünkü Japonya ucuz paranın en önemli kay­naklarından biriydi.

Küresel dalga: Paranın rengi değişiyor

Japonya’da faizlerin yükselmesiyle global sermaye; gelişmekte olan piyasalardaki göre­ce yüksek faizlerin olduğu yerler yerine ken­di ana vatanında daha iyi getiri sağlayacak konumuna geçecektir. Özellikle cary trade stratejisinin bozulmasına neden olacaktır. Düşük faizle Japon yeni cinsinden borçlanıp, gelişmekte olan ülkelere yüksek faizli varlık­lara yönelen sermaye için rüzgâr artık tersine dönmüş gibi...

Öte yandan Japonya Merkez Bankası’nın faiz kararı, sadece gelişmekte olan ülkeler de­ğil Amerika ve Avrupa’daki gelişmiş ülkelerin merkez bankası tahvillerinin getirisini de et­kileyecektir. Japonya’ya fonların geri dönü­şü, küresel tahvil piyasasında talep azalması­na ve faizlerin yukarı çıkışına neden olabilir. Bu da borçlanma maliyetlerini arttırıcı etki yaratacaktır.

Küresel sistem değişiyor: Kurallar yeniden yazılıyor

Uzun zamandır merkez bankalarının be­lirlediği oyun kurallarının artık yeniden ya­zılması gerekiyor. Japonya’nın bu dönüşümü sadece faiz artışı değil; global ekonomik para­digmanın da bir değişimini göstermektedir. Ultra gevşek para politikası döneminin dün­yada sonuna gelindiğinin, düşük faizli finan­sal düzenin yerini daha pahalı sermayeye bı­rakacağı aşikârdır.

Bu yeni dünya düzeninde ekonomik temel­leri zayıf, dış borcu yüksek, yapısal reformları geciktirmiş ülkeler için ciddi riskler barındır­maktadır. Gelişmekte olan ülkeler sıcak para yerine doğrudan yatırımı çekecek reformlar ve yüksek katma değerli üretim ve aynı za­manda enerji bağımlılığını azaltan politika­larla bu riskleri daha rahat kontrol edebilirler.

Sonuç olarak Japonya’nın faiz artışı, para akımlarının yer değiştirmesine ve ucuz pa­ranın tarihe karışmasına yol açarak paranın maliyetinin artmasına neden olacaktır. Dün­yada ucuz paranın ve carry tradedin sonuna gelinmiştir. Bunun olası ekonomik etkileri­nin alınacak ciddi önlemlerle, özellikle geliş­mekte olan ülke ekonomileri için olası riskleri azaltılabilir.