Küresel sistem nereye gidiyor?

Hepimizin bildiği gibi; Amerikan do­ları, küresel para birimi olarak gü­venli limanda yatırımcıların sığındığı bir itibari para birimiydi. Ancak 1 Ni­san’dan bugüne dolar endeksinin yak­laşık yüzde 9 değer kaybettiğine ve pi­yasanın en çok referans aldığı ABD on yıllıklarının faizinin de yüzde 0,2 puan arttığına, Nasdaq’ın yüzde 17’ye varan düşüşü, Dow Jons Endeksi’nin yüzde 10 aşağı geldiğine şahit oluyoruz. Bura­da dikkatimizi çeken çok önemli bir ko­nu var ki artık Amerikan varlıklarına ve dolara olan talebin ve güvenin azalması, diğer para birimlerine olan talebin art­ması. Bu, yatırımcıların Amerikan var­lıklarına olan güvenin ciddi bir kayba uğradığına işaret etmekte.

Şimdi belirsizlik içinde

Fed, düşük enflasyon ile dünyadaki tüm ülke merkez bankalarının güvene­rek rezerv tutuğu bir sisteme sahip. An­cak Başkan Trump’ın son dönemde ta­rifeler ile başlayan tutarsız politikaları, Fed’in güvenilirliğine ciddi bir zarar ver­di. Dünyanın hayranlıkla baktığı Ameri­kan ekonomisi, şimdi belirsizlik içinde enflasyonun ve hatta enflasyon içinde durgunluğun (stagfilasyonun) boyutunu düşünmeye başlamalı.Piyasaların tedir­gin olduğu nokta, Trump’ın Amerika’yı tutarlı bir şekilde yönetip yönetemeye­ceğine olan şüphe. Enteresan olan, dün­yayı yöneten bir gücün, dünya ile dal­ga geçerek kendi itibarını yerle bir etti­ğine şahitlik ediyoruz. Doların küresel reverv para birimi olduğu sistemin mü­kemmel olduğunu tabii ki söyleyemeyiz ancak yıllardır süre gelmiş bir istikrarlı düzeni var. Altın ve kripto para birimle­ri devlet desteğinden yoksun. Yeni bir fi­nansal düzenin kurulması çok kolay de­ğil, bu düzenin değişmesinin maliyeti de dünyaya ağır gelebilir.

Bütçeye olan yük artarsa…

Trump, Fed’e faiz indirimi konusun­da baskı yapıyor. Bu Fed’in şimdiye ka­dar karşılaşmadığı bir müdahale. Hem tarifeler hem de bu baskı, Amerikan varlıkları için bir risk primini artırıyor. Amerika’nın önümüzdeki yıl 9 trilyon dolarlık borcu yeniden finanse etmesi gerekiyor. Risk priminin artması, bono­lara olan talebi zayıflatırsa bunun etkisi, yüksek borçlanma oranları ve bütçeye olan yükün artması anlamına gelir ki bu, Amerikanın sonunu yaratan en önemli neden olabilir. Korkulan, Amerikan ha­zinesinde oluşabilecek bir sorunun fi­nansal sistemin geri kalanına yayılabilir ve temerrütlere ve hedge fon patlamala­rına neden olabilmesi. Tabii ki böyle bir durumda dünya bundan nasibini alır, bu sadece Amerika için bir trajedi olmak­tan çıkar.

Trump’ın dünyayı bilenmeyene itmek yerine bir an önce doların itibarını artı­rıcı politikalarla kaybettiği itibarını tek­rar yakalaması gerekiyor. Yoksa bunun maliyeti dünya için çok ağır olabilir.