Mark Zuckerberg’in piyasaya süreceği LIBRA isimli para…
2009 yılında piyasaya sürülen Bitcoin’den bu yana dünyada alternatif 4 bin kripto para piyasaya sürülmüş durumda.16 Haziran’da 2 milyar 400 milyon takipçisi olan Fecebook kurucusu Zuckerberg ,LIBRA isimli yeni bir kripto parayı piyasaya süreceğini açıkladı. Bu konuyu irdelemek istedim.
Rahmetli Profesör İdris Küçükömer öğrencilerine, “Parayı değil, paranın gücünü öğrenin” dedikten sonra şöyle devam ederdi, “Para basma hakkı bir devletin devletliğini anlatır, buna da senyoraj hakkı deriz, bu hak devredilemez, üçüncü kişiler üstlenemez.” İdris Küçükömer haklıydı. Gel gör ki, insanoğlunun paradan para kazanma hırsı bir türlü tükenmek bitmiyor.
“Özel yaşam bilgisi” satışlarıyla zorluk yaşayan Facebook kurucusu Mark Zuckerberg 16 Haziran’da yaptığı bir açıklamayla piyasaya bir para çıkaracağını açıklıyordu:
“Yeni global geçerliği olan Libra isimli parayı piyasaya sürme hazırlığındayız. 2020’den sonra devletlerin denetleyemediği, basımı konusunda söz sahibi olmadıkları LIBRA adıyla bir parayı piyasaya çıkaracağız." Zuckerberg, bu açıklamasıyla kendini devlet gibi görüp senyoraj hakkını kullanacağını söylüyordu. Anlaşılan LIBRA’nın Bitcoin denilen elektronik paradan pek farkı olmayacak.
Zuckerberg ,eşeğini sağlam kazığa bağlamanın formülünü de bulmuş. İsviçre’de bu iş için özel olarak görevlendirilmiş Spectre isimli şirket kontr-garanti için özel olarak görevlendirilmiş. Böylece merkez bankalarının basıp piyasaya sürdükleri para için “Ben bu para birimi üstündeki parayı ödemekle yükümlüyüm” demesi gibi, LIBRA içinde en azından “şimdilik” benzer bir garanti ortaya konulmuş oluyor.
Bu bakımdan LIBRA’ya yatırım yapacak olanların kaygıları gideriliyor. Aynı merkez bankaları gibi özel hukuk hükümlerine tabi bir şirket “karşılık kurumu" işlevini görecek.
Ancak sorulması gereken, “nereye kadar?” Bunun yanıtı ise, “Eldeki rezerv tükenene kadar…” oluyor.
Esasen Merkez Bankası Başkanlığı/ guvernörlük, Latince grant sözünden türetilme bir sözcük olarak “Tümüyle üstlenme” anlamına geliyor.
Facebook, bu parayı piyasaya sürerken dünya nüfusunun üçte biri olan 2 milyar 400 milyon takipçisinin potansiyel müşterisi olabileceği düşüncesiyle hareket ediyor.
2009 yılında S.Nakamoto isimli program yazılımcısının “Bitcoin”i yaratmasından bu yana bu tür 4 bin kadar kripto para türetildi. Bunların bir kısmı piyasadan çekildi. Bir kısmının ticareti sürüyor. Bunda “kara para aklama” ve devlet denetimi dışında işlem görmenin etkisinin büyük olduğu belirtiliyor.
Bu konu benim ülkemizde "satacak sertifikası" kalmayan bankerlerin batması konusunu hatırlamama yol açtı. Spectre Merkez Bankası gibi LIBRA'ya garanti olacak, ama sertifika tükenmesi gibi ,rezerv tükenmesi ortaya çıkarsa “seyreyle gümbürtüyü” olacaktır…