Para transferlerinde kafalar karışık!

Finansal kuruluşlar aracılı­ğıyla gerçekleştirilen eft, havale ve nakit işlemlerde şef­faflığı arttırmak, kayıt dışılı­ğı önlemek ve finansal siste­min güvenliğini güçlendirmek amacıyla hazırlanan MASAK tebliği 1 Ocak 2026’da yürür­lüğe girmeden önce Maliye Ba­kanlığı’ndan değişikliğe gidi­leceğine ilişkin yeni bir açık­lamanın gelmesiyle kafalarda birçok soru işareti yarattı.

MASAK tarafından hazırlanan, Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 30) tas­lak olarak 01/08/2025 tarihinde MASAK’ın internet sayfasında yayımlanmış olup, 18/08/2025 tarihine kadar kamuoyunun gö­rüş ve önerilerine sunulmuştu. Konuyla ilgili detaylı bilgilendir­meye 13/08/2025 tarihli Dünya gazetesindeki yazımda yer ver­miştim.

Resmi Gazete’de yayımlanarak 01/01/2026’da yürürlüğe girme­si gereken tebliğ bugüne kadar yayımlanmadığı gibi, son üç gün­dür çeşitli gazete ve medya kuru­luşu tarafından yürürlüğe girmiş gibi “son dakika” haberler yapıl­dı. Bunun üzerine iki gün önce Maliye Bakanlığına dayandırı­larak DÜNYA gazetesinde çıkan haberde ise; “Havale ve EFT’de değişim kademeli olacak” ha­beri ise konuyu farklı bir boyuta taşımış oldu.

MASAK’ın hazırladığı tebliğin amacı

MASAK; Hazine ve Maliye Ba­kanlığı’na bağlı mali suçları araş­tırma kurumudur. Amacı, suç ge­lirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla etkili bir şekilde mücadele etmektir. Faaliyetleri sayesinde etkin bir ekonomi ve güvenli bir toplum oluşmasına katkıda bulunmaktadır.

Mali Suçları Araştırma Kuru­lu Genel Tebliği; Suç Gelirleri­nin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetme­liğine dayanılarak hazırlanmış olup, ülkemizin FATF (Financi­al Action Task Force) standartla­rına uyumunun güçlendirilmesi ve ulusal/uluslararası yükümlü­lüklere etkin şekilde riayet edil­mesi hedefi doğrultusunda, suç gelirlerinin tespit edil­mesi, yurt dışına kaçı­rılması ve aklanmasının önlenmesi ile kayıt dı­şı ekonomiyle mücade­le amacıyla EFT, havale ve nakit işlemlerinin iz­lenmesine yönelik ola­rak FATF üyesi ülkeler­de uygulanan yaklaşım­lar da dikkate alınarak bir Genel Tebliğ Taslağı hazırlanmıştır.

Bankalar ile ödeme ve elektro­nik para kuruluşları, elektronik transfer işlemleri ve havaleler­de müşteriye işlemin mahiyeti­nin beyanı için en sık kullanılan işlem türlerini seçenek olarak sunar. Ancak elektronik trans­fer işlemleri ve havalelerde, iş­lemin mahiyetinin beyanı için sunulacak seçeneklerde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca elektronik transferler için belir­lenen başlıklar haricinde asga­ri olarak; gayrimenkul alım öde­mesi, motorlu taşıt alım ödemesi, borç verme/borç ödeme, hediye/ bağış/yardım, vergi/resim/harç ödemesi, tazminat/sigorta öde­mesi, avukatlık/danışmanlık/ müşavirlik ödemesi, sağlık öde­mesi, kripto/dijital varlık, şans oyunları/bahis ödemesi, eğlen­ce/sosyal medya ödemesi başlık­larının yer alması zorunludur.

Tebliğin kapsamı

Müşteriye sunulan seçenekler arasında işlemin mahiyetine iliş­kin somut bilgi içermeyen, genel mahiyette “diğer” veya “birey­sel ödeme” gibi başka seçenek­lerin olması ve bunların müşteri tarafından seçilmesi durumun­da, işlemin mahiyetine ilişkin olarak en az 20 karakter uzun­luğunda işlem açıklaması temin edilir.

-Finansal kuruluşlar, işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tu­tarı, 200.000 TL ile 2.000.000 TL (bu tutarlar dahil) arasında­ki nakit işlemlerde işlemin ma­hiyetinin beyanı için müşteriye en sık kullanılan işlem türleri­ni seçenek olarak sunar. Bunlar arasında işlemin mahiyetine iliş­kin somut bilgi içermeyen, genel mahiyette “diğer” veya “bireysel ödeme” gibi başka seçeneklerin olması ve bunların müşteri tara­fından seçilmesi durumunda, iş­lemin mahiyetine ilişkin olarak en az 20 karakter uzunluğunda işlem açıklaması temin edilir.

-Finansal kuruluşlar, işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tuta­rı 2.000.001 TL ile 20.000.000 TL (bu tutarlar dahil) arası nakit işlemlerde işlemin mahiyetinin beyanı için Tebliğ ekinde (Ek-1) yer alan Nakit İşlem Beyan For­munun doldurulmasını sağla­makla yükümlüdür. Nakit İşlem Beyan Formunda işlemin mahi­yetine ilişkin somut bilgi içer­meyen, genel mahiyette “diğer” veya “bireysel ödeme” gibi baş­ka seçeneklerin olması ve bunla­rın müşteri tarafından seçilmesi durumunda, işlemin mahiyetine ilişkin olarak en az 20 karakter uzunluğunda işlem açıklaması temin edilir.

-Finansal kuruluşlar, işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tu­tarı 20.000.000 TL’yi aşan na­kit işlemlerde Nakit İşlem Beyan Formunun, detaylı bir açıklama içerecek şekilde ve ilgili daya­nakları eklenmek suretiyle dol­durulmasını sağlamakla yüküm­lüdür.

Nakit beyan formunun doldurulması

Nakit İşlem Beyan Formunun doldurulmasını gerektiren iş­lemlere dair müşteri veya müş­teri adına işlemi yapanın onayı, Nakit İşlem Beyan Formunda yer alan tüm bilgilere yer verilmek kaydıyla işlem dekontu üzerine alınacak imza veya internet/mo­bil bankacılık, SMS OTP, dijital link, telefon bankacılığı yoluy­la temin edilebilir. Ancak niteli­ği gereği işlemin mahiyetine da­ir belge temininin mümkün ol­madığı durumlarda Nakit İşlem Beyan Formunun müşteri veya müşteri adına işlemi yapan tara­fından doldurulması ve işlemin mahiyeti hakkında en az 50 ka­rakter uzunluğunda açıklama­nın yapılması zorunludur.

Müşterinin kendisinden talep edilen hususları karşılamaması durumunda yükümlüler kendi­lerinden talep edilen işlemi ger­çekleştirmez. Bu tebliğle öngö­rülen tedbirler finansal kuruluş­ların, elektronik transfer, havale ve nakit işlemlerle ilgili olarak başkaca tedbirler almalarına ve­ya şüpheli işlem bildirimini ge­rektirecek durumlarda parasal tutara bakılmaksızın işlemin mahiyeti hakkında bilgi, açıkla­ma ve belge talep etmelerine en­gel teşkil etmez.

Aşağıdaki işlemler tebliğ kapsamı dışında tutulmuş

Aşağıda sayılan işlemler, bu tebliğ ile belirtilen yükümlülük­lere tabi değildir;

-Bir müşterinin aynı finan­sal kuruluş içerisindeki hesapla­rı arasında gerçekleştirilen iş­lemler,

-Müşterinin kamu kurum ve kuruluşu olması,

-Bankaların kendi aralarında gerçekleştirdikleri ve müşteri­nin banka olduğu işlemler,

-Muhabir bankacılık kapsa­mında gerçekleştirilen işlemler,

-ATM’lerden yapılan ve işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tuta­rı Tedbirler Yönetmeliğinin 5 in­ci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen tutarı aş­mayan elektronik transferler ve havale işlemleri,

-ATM’lerden yapılan ve işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tuta­rı 200.000 TL’yi aşmayan nakit işlemler.

Diğer hususlar

-Döviz cinsinden yapılacak işlemlerde parasal tutar; Tedbir­ler Yönetmeliğinin 48 inci mad­desi uyarınca, yabancı para ve yabancı para cinsinden ödemeyi sağlayan belge tutarlarının Türk Lirası karşılıklarının tespitin­de, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilgili gün için ilan edilen gösterge niteliğindeki döviz alış kuru veya alım satıma konu olmayan bilgi amaçlı döviz kuru esas alınır.

-Bu Tebliğ ile getirilen husus­lara riayet edilmemesi halinde Kanunda öngörülen ve yüküm­lülükleri ihlâl eden kimse bir yıl­dan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile ce­zalandırılır.

DÜNYA Gazetesinin konuyla ilgili yeni haberi

Kamuoyu; 1 Ocak 2026 tari­hinde yürürlüğe girmesi gereken tebliğin Resmi Gazete’de yayım­lanmasını beklerken, 29 Aralık 2025 tarihli DÜNYA gazetesin­deki Hazine ve Maliye Bakanlı­ğı’na dayandırılarak verilen; “pa­ra transferlerinde kriterler değişiyor” başlıklı haber “acaba yeni bir düzenleme mi yapılıyor” sorusunu gündeme getirdi.

Habere göre; 31 Aralık 2025 tarihine kadar piyasadan görüş­ler alınarak 1 Mart ve 1 Temmuz olmak üzere kademeli geçiş sağ­lanacak. 200 bin TL yerine 400 bin TL ‘nin üzerindeki işlemler için söz konusu düzenlemenin geçerli olacağı telaffuz ediliyor. Bunun dışında, tebliğ taslağında yer alan bütün hükümlerin yapay zekâ destekli olarak uygulanaca­ğı bilinmelidir.

Değerlendirme, sorunlar ve öneriler

Değerlendirme:

Bu suretle, bir yandan genel ekonomik faaliyetlere etkisi en az olacak şekilde vatandaşları­mızın günlük nakit işlemlerinin aksamadan sürdürülmesi, diğer yandan da finansal sistemde gü­ven ve izlenebilirliğin güçlendi­rilmesi ve suç gelirlerinin aklan­ması ile terörizmin finansmanı gibi küresel risklerle daha iyi şe­kilde mücadele edilmesine yöne­lik tedbirlerin hayata geçirilmesi hedeflenmektedir.

Kayıt dışılığı önlemek için bir­çok Avrupa ülkesinde, belli bir miktarı aşan banka üzeri nakit para çekilmesi veya transfer iş­lemlerinde beyan tutanağı talep edilmektedir. Ülkemizde de bu ve benzeri düzenlemeleri uygu­lamak doğru ve olumlu düzenle­melerdir. Ancak bizdeki sıkın­tı; henüz “nereden buldun” ya­sal düzenlemesi yokken, bu tür transfer işlemlerini sorgulamak veya kişilerin banka hesapların­daki yüksek miktarlı para hare­ketlerinden dolayı maliye tara­fından “izaha davet” ederek in­celeme yapmak ne kadar sağlıklı bir sonuç doğuracağı konusunda tereddütler ve tartışmalar da de­vam etmektedir.

Kafaların daha fazla karışma­ması için, mevcut MASAK tebli­ğinde Maliye Bakanlığı’nca uygu­lanabilir değişikliğin bir an ön­ce yapılarak ilgili tebliğin Resmi Gazete’de yayımlanması sağlan­malı ve uygulamaya konulmalı­dır.

Sorunlar ve öneriler:

-Suç gelirlerinin tespiti ve kayıt dışılıkla mücadele ama­cıyla getirilen düzenleme yerin­de bir düzenlemedir. Ancak, ilk etapta 200 bin TL sınırının (10 bin $ veya 10 bin € karşılığı) 500 bin TL olarak uygulanmasının sağlanması.

-Öncelikle bazı pilot bölgeler seçilerek, uygulamanın da 2026 yılı sonuna kadar kademeli ola­rak yapılmasının sağlanması.

-Tebliğin yayımlanmasıyla birlikte kamuoyunu bilgilendir­mek için bir “kullanım kılavu­zu” yayımlanmasının sağlanma­sı. Gerekirse yeni düzenlemenin kulanım kılavuzunda; yurt içi ve yurt dışı para transferlerinde olası vergisel risklerin de yer al­masının sağlanması.

-Her bir işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarının netleş­tirilmesi. Örneğin; bahsi geçen tutarlar her bir işlem için mi, bir günlük işlemlerin toplam tutarı mı? Kişi, 500 bin TL’lik bir işle­mi 5 güne bölerek 100’er bin TL olarak transfer ederse bu uygula­mada muaf olacak mı?

-Bu tebliğ hükümlerinden muaf olanlar arasında sayılan; “Bir müşterinin aynı finansal kuruluş içerisindeki hesapları arasında gerçekleştirilen işlem­ler” cümlesi çok net değil, daha net anlaşılmasının sağlanma­sı. Örneğin; aynı şirketin çeşit­li bankalarda hesabı bulunmakta ve bu hesaplar arasında sıklıkla transferler yapılmakta ise “Ay­nı finansal kuruluştan” kasıt değişik (tüm) bankaları da kap­sıyor mu?

Tüm okuyucuların yeni yılını kutlar, sağlık mutluluk huzur ve esenlikler dilerim.