Trump’ın satın alma girişiminin ardından gündemimize getirdiği, dünyanın en büyük adası Grönland
Bu kez de Trump, Grönland tartışması açarak bir satın alma girişiminde bulundu. Danimarka’dan tepki alınca çark edip işi şakaya vurdu. Grönland kimin sorusuna biz de yanıt arayalım.
Ama önce Grönland’la ilgili bazı bilgilerimizi tazeleyelim:
Dünyanın en büyük adası olan Grönland 2.1 milyon kilometrekare, bunun 410 bin kilometrekare dışında kalan kısmı buzla kaplı. Gerçek adı Kaallit Nunaat, 57 bin kişinin yaşadığı adanın yerlileri İnuitler Greenlandic dilinde böyle alınmak istiyorlar.
İnsanlık burayı M.S. 900’de keşfetmiş. 1261’den sonra Norveç malı olmuş, 1814’ten sonra Danimarka hakimiyetine girmiş. 1979’dan bu yana resmi adıyla Darimarka’ya bağlı özerk bölge. Resmi dilleri Danca, para birimleri Danimarka kronu. Bu durumda AB içinde sayılması düşünülebilir, ama 1985’teki bir referandumla AB içinde yer almayı reddetmişler.
Ulusal geliri 2.4 milyar dolar. Kişi başına milli geliri 41 bin dolar. Ama zengin fakir geliri arasında uçurum var. Yüksek bütçe açığı Danimarka’nın cömert 750 milyon doların altına inmeyen desteğiyle kapanıyor. Bölgede alkolizm, çocuk istismarı ve yüksek oranlı intiharlar yaşanıyor. Halkın çoğunluğu Alman misyonerlerin etkisiyle protestan olmuş. Ama biliniyor ki, çoğunluğu animist, gelenekçi Şamanistler. Bir üniversitesi ve zengin ünlü bir devlet kütüphanesi var.
Grönland altın, demir, petrol, doğal gaz, uranyum ve elmas gibi madenlere ve nadir toprak elementlerine sahip. 2009 yılında yapılan referandumla “kendi kaderlerini tayin hakkını” elde ederek madenler üzerinde söz sahibi olmuşlar. Ama petrol ve doğal gaz hariç tutulmuş, onlar Danimarka’nın sayılıyor. 110 milyar varil olduğu tahmin edilen petrol aramalarının sondajlarını Kanadalılar yapıyor. Ama ne buldukları, yıllık üretimin ne olduğu konusunda veri yok. O nedenle Grönland‘ın ihracatının yüzde 90’ını balık ürünleri oluşturuyor.
İkinci Dünya Şavaşı sırasında Danimarka, Nazi’lerce işgal edilince Grönland İngilizler tarafından koruma altına alınmış. 9 Nisan 1941’de Amerika’da savaşsız belasız adayı ele geçirmiş. 1946’da ABD Başkanı Truman, “Oldu olacak adayı bize 100 milyon dolar altın karşılığı ödeme ile satın” teklifini yapmış. Yani Trump’ın ki ilk teklif değil, ama teklif ucuz görülüp reddedilmiş. Buna karşılık Nisan 1951’de NATO çerçevesinde ABD-Danimarka ile anlaşarak adada “Ortak savunma bölgesi” kurmuş. Buna bağlı olarak o yıl adanın kuzeyinde ABD “Thule Hava üssünü” kurmuş. Danimarka Anayasa’sından Grönland’ın koloni olduğu bilgisi çıkartılmış. Şimdi Grönland’ın Danimarka parlamentosuna iki seçme hakkı bulunuyor.
Çin, 2018 yayınladığı “Beyaz Kitap” yayınlamasının hemen ardından Kutup İpek yolu kapsamında Danimarka’ya 5 işbirliği projesi önermiş. Projelerden biri hava üssü olmaya elverişli havalimanı projesine Grönlandlılar “evet”, derlerken Danimarkalılar gerekli danışmalar sonunda reddedince Çinliler 4 Ocak 2019’da işbirliği projelerinde “yokuz” açıklaması yaptılar.
Grönland ile Türkiye arasında da küçük bir işbirliğinden söz etmek gerekir. Merzifon’daki Silver-Line firması 2012 yılından beri Grönland’a ürünlerini ihraç ediyor. Şirketin ortağı Hüseyin Aliş bu ülkeye 2018 ihracatlarının 60 milyon euro olduğunu aracılığı ise Danimarka’daki iki Türk’ün Hakan ve Eren Yılmaz’ın kurduğu Jgnordic şirketinin yaptığını belirtti. Trump’ın gündemimize getirdiği Grönland konusunda sizlere aktaracaklarım bunlardan ibaret.