Enflasyonda Plevne müdafaası: Dolar / TL cephesinden Euro / TL istikametine

Tuna Nehri akmam diyor

Etrafımı yıkmam diyor

Şanı büyük Osman Paşa Plevne’den çıkmam diyor.”

Taktisyenler ikiye ayrılır. Kimileri savunma ağırlıklı bir kafa yapısına sahipken, bazıla­rı hücum zihniyetiyle oyun ku­rar. Satranç ustaları arasında beyazı seçip açılıştan itibaren tahta kontrolü isteyenler bu­lunduğu gibi, siyahı seçip oyu­nu savunmada kabullenmeyi tercih edenler de vardır. Mi­chael Jordan, bu dengeyi her iki yönde kurabilmiş bir isim­di. 1988 NBA sezonunda “Yı­lın Savunmacısı” ödülünü ka­zanmıştı.

Türkiye’nin mevcut ekono­mi programı, benzer şekilde müdafaa karakterli. Strateji­nin merkezinde kurun istikra­rı yer alıyor. Otoritelerin ken­di deyişleriyle dizaynın netice­si. Resmî söylemde belirli bir kur seviyesi hedeflenmediği belirtilmesine rağmen dezenf­lasyon programı büyük ölçüde kurdaki oynaklığın azaltılma­sına bağlı.

Nitekim, Türk Lirası’nın ABD Doları karşısındaki dal­galanması azaldıkça, enflasyo­nun kur hassas kalemlerinde düşüş kaydedildi. Mal enflas­yonu ve ÜFE yıllık bazda yüzde 20’li seviyelere kadar çekildi.

Ancak her savunma hattın­da görüleceği üzere burada da zayıf noktalar var. ABD Dola­rı’nın değeri yalnızca Türki­ye’nin kontrolüyle şekillen­miyor. TCMB’nin oyun planı Dolar endeksi DXY gibi dış be­lirleyicilerin etkisine açık.

Dez-enflasyon programı başlatıldıktan sonra DXY, 100 ila 110 bandında dalgalandı. Trump başkanlığı devralma­dan hemen önce dolar oldukça güç­lüydü. Euro/do­lar kur çaprazında parite diye nitele­nen 1 seviyesi teh­dit altındaydı. An­cak yalnızca üç ay­da DXY yüzde 10,6 düşerek 98 seviye­sine kadar gerile­di. Bu süreçte euro da yeniden 1,15 – 1,20 adil de­ğer bölgesine yöneldi.

‘Güçlü euro – zayıf dolar’ kombinasyonu yurt içerisin­de sevinçle karşılandı. Çün­kü üreticilerin dolar bazlı gir­di maliyetleri düşerken ihracat ürünlerinden kambiyo geliri yazıldı. Zayıf doların küresel hammadde deflasyonu üzerin­deki baskısı da Türkiye’ye po­zitif yansıdı.

Özellikle enerji faturamız­daki düşüş, hem cari denge hem de manşet enflasyon açı­sından olumlu oldu. Türk Li­rası cinsinden petrol fiyatları ile TÜFE’nin konut ve ulaştır­ma başlıklarında yer alan ener­ji kalemleri arasında neredey­se birebir ilişki mevcut. Bu ne­denle üretici enflasyonundaki gerilemenin bir süre sonra TÜ­FE’ye yansıması şaşırtmamalı.

Ancak çekirdek enflasyon gı­da ve enerji kalemlerini dışlar. Çekirdeği oluşturan kalemle­rin yarısını mal, diğer yarısını hizmet fiyatları belirler. Hiz­met enflasyonunun kur stabi­lizasyon programı dışında kal­dığını geçen hafta işlemiştik. Peki mal fiyatları neye duyarlı?

Türkiye, küresel tedarik zin­cirinde genellikle euro fiyatla­nan satış / pazarlama bölgele­rine raporlar. Dolayısı ile ulus­lararası zincirlerin iç pazarda sattıkları ürünlerde euro belir­leyicidir.

Veri serileri karşılaştırıldı­ğında, mal fiyatlarının euro/ TL’ye daha duyarlı davrandı­ğı görülüyor. Bu nedenle son dönemdeki hızlı euro yükse­lişi mal fiyatları enflasyonu açısından ciddi bir risk teşkil ediyor. Son kur atağı ve piyasa oynaklığının dolar cephesin­de önemli ölçüde savuşturul­masına karşın birçok şirketin bütçesini euro/TL 45 seviye­sinden güncellediği biliniyor. DXY’deki son düşüş bu beklen­tileri yeniden yukarı çekecek gibi.

Bu da dez-enflasyon prog­ramında en çok kazanım sağ­lanan mal enflasyonunu hız­lı geçişkenlikle bir miktar dal­galandırabilir. Euro/TL’deki hareket dış denge açısından olumlu bir gelişme olması­na karşın enflasyonist bir yapı içeriyor.

Fiyat istikrarının bileşen­leri:

Gıda fiyatları: Zirai don ne­deniyle enflasyonist, manşette etkili, çekirdek dışı.

Hizmet fiyatları: Kurdan bağımsız, sınırlı dez-enflasyo­nist, çekirdekte etkili.

Enerji (petrol) fiyatla­rı: Küresel deflasyon ve zayıf dolar/TL sayesinde dez-enf­lasyonist, fakat çekirdek dışı, manşette etkili.

Mal fiyatları (euro/TL): Enflasyonist, çekirdekte bas­kın unsur.

Zirai don ve euro/TL kur çaprazındaki yükseliş, dezenf­lasyon sürecine güçlü bir fren etkisi yapmış durumda. Mer­kez Bankası’nın savunmaya kapanması bu risklerin doğal bir sonucu.

Tabii bazı taktisyenler de vardır ki onlar için en iyi sa­vunma hücumdur. Fatih Te­rim’in Atina zaferinde kale­ci Volkan bile topu oyuna hızlı sokan bir hücum oyuncusuy­du. Ama Bernabeu’da Real Madrid karşısında işler tersine dönmüştü. (Merzifonlu) Ka­ra Mustafa Paşa da Viyana ön­lerinde Sobieski’yi görmesine rağmen, topların yönünü de­ğiştirmeye tenezzül etmemiş­ti. Kuşatmanın şiddetiyle şeh­rin birkaç saat içerisinde düşe­ceği inancındaydı.

Şu anda euro/TL formas­yonu Kahlenberg sırtlarında­ki Sobieski’yi andırır nitelik­te. Dez-enflasyon programının arkadan bozguna uğramaması için savunma hattının dolar/ TL’nin ötesine euro/TL istika­metinde genişletilmesi gereke­bilir.