Finansal yorgunluk başladı teşvikler devreye girmeli

Deprem bölgesinde oluşan dayanışma ruhu sanayide çarkların yeniden dönmesini sağladı. Ancak enkazdan çıkma çabası bölge iş dünyasını finansal olarak çok yordu. Bölge iş dünyası, “Biz canımızı malımızı paylaştık ayakta durmayı başardık. Şimdi devlet bize somut desteklerle sahip çıkmalı" diyor.

Zor günlerin iyi insanları olduğumuzu bir kez daha gösterdik. Başımıza ne gelirse gelsin, bize ihtiyaç duyulduğunda hazırız. Ötesi yok. Arada mide bulandıran olaylar yaşanmıyor mu? Elbette yaşanıyor, ancak bir olmayı ve birlikte üstesinden gelmeyi biliyoruz. Depremin yıkıcı etkisi çok büyük oldu. 50 binden fazla insanımız hayatını kaybetti. On binlerce konut mahalleler, ilçeler, kocaman kentler yerle bir oldu. Milyonlarca vatandaş yollara düştü ve büyük bir karamsarlık çöktü üzerimize. Fakat her geçen gün enkazın arasında yeniden filizleniyoruz. Bölgede binlerce gönüllü, depremin üzerinden 50 gün geçmesine karşın ilk günkü canlılıkla çalışmasını devam ettiriyor. Beslenme, barınma ihtiyaçları yanında yeniden kalkınmak için de dev adımlar atılıyor.

Mart ayı ihracat verilerinde de bunu okumak mümkün. Yıllık 20 milyar dolar ile Türkiye ihracatının yüzde 10’unu karşılayan deprem bölgesi şubatta yaşanan yıkıma rağmen ilk ayında çarkları döndürerek yaşanan ihracat kaybını büyük oranda telafi etti. Bölge sanayisinin kalesi durumundaki Gaziantep ocak ayında 800 milyon dolar ihracat gerçekleştirirken depremin yaşandığı ay bu yüzde 40 kayıpla 510 milyon dolara düştü. Geçtiğimiz ay ise Gaziantep ihracatını 900 milyon dolara çıkarttı. O yıkıma, hayatını kaybeden, ailesini kaybeden veya göç etmek zorunda kalan nitelikli çalışanlarına rağmen. İhracatını gerçekleştirdiği İskenderun Limanı’nı kullanamamasına, lojistik ve hammadde ulaşımında yaşanan aksaklıklara rağmen.

Gaziantep gibi Hatay da çarklarını döndürmeyi başardı. 200 milyon dolar seviyelerinde seyreden Hatay ihracatı şubatta 100 milyon dolara kadar düştü ancak hemen toparlanarak martta 230 milyon dolar dış satım gerçekleştirdi. Kahramanmaraş ve Adıyaman da toparlanma emareleri gözükmesine rağmen sanayi bölgelerindeki ağır hasar nedeniyle dönüşünü sonraki aylara bıraktı.

Peki nasıl başardılar?

Peki bölge sanayisi kısa zamanda nasıl geri dönmeyi başardı?

Şüphesiz bunu sağlayan en önemli etken ‘dayanışma’ oldu. Önce komşusu, sonra yakın çevresi, yakın iller ve nihayet tüm Türkiye. Makinesi olmayana makine, hammaddesi olmayana hammadde, işçisi olmayana işçi gönderdi. Omuz omuza yükseldi deprem bölgesi. Bölge sanayicisi kendi kenti, kendi fabrikası gibi hasar alan diğer kentlere de koştu. Ege bölgesinde, Marmara’da üretici akşam evine giderken bölgedeki üreticiler sabah saatlerine kadar sahaya indi. İhracat arttı, gelir hanesine girdi yazdırdı ama sanayiciler yaptıkları yardımlar, barınma ve insani koşulların sağlanması ile üretime yeniden başlamak ve istihdamı tutmak için gelecek yılların gelirini enkaza yatırdı. Çalışma hayatında düzeni sağlamak için ikramiyeler, ilave maaşlar ödedi. Gaziantepli sanayiciler, ‘Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman toparlanmadan Nurdağı toparlanamaz’ dedi ve kalkınmanın tüm bölge ile mümkün olacağını bilerek dayanışma ağını güçlü tuttu.

Bitti mi?

Elbette hayır. Daha yeni başlıyor.

Başta Gaziantep olmak üzere bölge sanayicisi son açıklanan rakamlardan memnun değil. Çok daha iyisini hak ediyor. Gaziantep yeniden en çok ihracat yapan 6. il oldu ama bölge sanayicileri Gaziantep’in ihracat kapasitesinin çok daha yüksek olduğunu iyi biliyor.

‘Gaziantep 6. Bölge kapsamına alınmalı’

Bugüne kadar iş dünyasının fedakarlıkları ile bir noktaya ulaşıldı ama finansal yorgunluklar ortaya çıkmaya başladı. Şimdi devlet imkanları daha etkin şekilde devreye girmeli. Öncelikle ihracat kapısı olan limanlar açılmalı veya kapasitesi iyileştirilmeli. Gaziantepli sanayiciler kentin mutlaka 6. Bölge kapsamına alınması gerektiğinin altını çiziyor.

Bölgenin üretim, ihracat, istihdam ve ticari faaliyetlerini sürdürebilmesi için kamu tarafından verilen teşvik ve desteklerin artırılması gerekiyor. Bölgeden gelen taleplerde daha etkin destek ve teşvik mekanizmalarının hayata geçirilmesi, lojistik-tedarik, teşvik ve destekler, yeni yatırım alanları-altyapı, ihracat destekleri, istihdam ve çalışma hayatı, bankalar ve finansmana erişim en önemli başlıkları teşkil ediyor. Bunlar devletten istenilen talepler.

‘Deprem bölgesinden al birlikte kalkınalım’

Bir de bölgeler arası dayanışmanın gereği olarak iş dünyasından oluşan talepler var. Özellikle büyük ölçekli şirketlerin hammadde ve yarı mamul tedariklerini deprem bölgesindeki firmalardan karşılamaya davet ediliyor. ‘Deprem bölgesinden al, beraber kalkınalım’ çağrısı, yaraların daha hızlı sarılmasını sağlayacak.

Çünkü biliyoruz ki ancak daha çok üreterek ve çalışarak daha çabuk iyileşebiliriz.

Deprem bölgesi Cazibe Merkezi kapsamına alındı

Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen iller, Cazibe Merkezleri Programı kapsamına dahil edilerken buralardaki yatırımlar en üst teşviklerden yararlanabilecek. Söz konusu karar, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, Kahramanmaraş merkezli depremler dolayısıyla genel hayata etkili afet bölgesi ilan edilen Adıyaman, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Sivas’ın hasar gören ilçelerinde gerçekleştirilecek asgari 1 milyon 500 bin liralık yatırımlar, 6. Bölge teşviklerinden faydalanabilecek. Böylelikle bu iller Cazibe Merkezleri Programı kapsamına alınmış oldu. Bu illerde yapılacak yatırımlar, için faiz veya kar payı desteği, sabit yatırım tutarının yüzde 10’unu aşmamak kaydıyla 30 milyon lirayı geçemeyecek. Kararın yürürlüğe girdiği tarihten önce kullanılan, faiz veya kar payı desteğinden yararlanan krediler ve finansal kiralama borçlanmaları için, belirtilen sınırlar aşılmamak kaydıyla, uygulanan faiz veya kar payı desteği puanında değişiklik yapılmadan destek süresi sonuna kadar uygulama yapılacak. Desteklerden, deprem nedeniyle hasar gören yatırımların yerine konulması amacıyla yapılacak yatırımlar, yatırım süresi devam eden ve tamamlama vizesi yapılmamış yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlar da dahil olmak üzere yeni yatırımlar yararlanabilecek.