2023, imalat sanayiinde ‘durgun yıl’ oldu

Yurt içi ve dışı zorlu piyasa koşullarının varlığını koruduğu aralık ayında, imalat sanayiinde altı aydır yaşanan daralma yavaşlamakla birlikte devam etti. Türk imalat sanayii 2023’ü genel olarak durgun bir yıl olarak tamamladı. İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye Sektörel PMI Anketi’nin Aralık 2023 sonuçlarını açıkladı.

Anketin sonuçlarına göre, kasımda 47,2 olan manşet PMI, Aralık 2023’te 0,2 puanlık bir artışla 47,4’ye yükselse de üst üste altıncı ay eşik değer olan 50’nin altında kaldı.

S&P Global tarafından, Türkiye imalat sektöründe faaliyet gösteren yaklaşık 800 şirketten oluşan panelden elde edilen anket verileri kullanılarak oluşturulan İSO Türkiye Sektörel PMI Anketi ile belirlenen ve 10 imalat sektörü için hazırlanan ve üretim, talep, kapasite, fiyatlar ve satın alımları kapsayan endeksler, ilgili sektörlerin ekonomik performansına ilişkin öncü gösterge niteliğini taşıyor. İmalat sanayi satın alma yöneticileri endeksinde (PMI), eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm değerler sektörde iyileşmeye; altındaki değerler ise kötüleşmeye işaret ediyor.

Aralıkta siparişler 10 sektörden 9’unda azaldı

Türkiye Sektörel PMI raporuna göre, 2023’ün son ayında yeni siparişler on sektörden dokuzunda yavaşlarken yalnızca gıda ürünlerinde arttı. Gıdada siparişlerin üst üste iki aydır artığı görüldü. Siparişlerde en keskin yavaşlama kimyasal, plastik ve kauçuk ürünlerinde görüldü.

Toplam yeni siparişlere göre daha olumlu bir tablonun ortaya çıktığı yeni ihracat siparişleri, kara ve deniz taşıtları başta olmak üzere dört sektörde artış kaydetti. Çoğu sektörde gerileme eğilimi üretimde de kendini gösterdi. En belirgin üretim kaybı ise metalik olmayan mineral ürünlerde görülürken, bu düşüş kasım ayındaki artışı izledi. Buna karşılık istihdam tarafında daha olumlu bir tablo ortaya çıktı. İzlenen on sektörün yarıdan fazlası çalışan sayısını artırdı.

İstihdamda en keskin artış kara ve deniz taşıtları sektöründe gerçekleşti. En sert düşüş ise iş yükünün keskin bir şekilde azalmaya devam ettiği giyim ve deri ürünlerinde kaydedildi. Diğer yandan, maliyet enflasyonu genel olarak yüksek seyretti. Girdi maliyetleri sektörlerin büyük çoğunluğunda hızlı bir şekilde artmaya devam ederken, bunun tek istisnası, enflasyonun belirgin bir şekilde gerileyerek yedi ayın en düşük seviyesine indiği kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri oldu. Anket kapsamında izlenen on sektör içerisinde girdi fiyatlarındaki en hızlı artış kara ve deniz taşıtlarında gerçekleşti.

Satış fiyatlarının artış hızında makine ve metal ürünleri sektörü başı çekerken, en yavaş artış ise firmaların talebi canlandırmak için fiyat artışlarını sınırlamaya çalıştığı tekstil ürünleri sektöründe izlendi. Satın alma faaliyetleri aralık ayında hemen hemen tüm sektörlerde zayıflarken bunun tek istisnası girdi alımlarını hafif artıran gıda ürünleri sektörü oldu. Girdi stokları ise yine gıda üreticileri ile makine ve metal ürünler olmak üzere sadece iki sektörde artış kaydetti.

Elektronikte görece toparlanma

Elektrikli ve elektronik ürünler sektörünün genel performansı üç aylık zayıflamanın ardından aralıkta yatay seyretti. Toplam yeni siparişlerin hemen hemen değişmemesine rağmen yurt dışından alınan yeni siparişlerde güçlü bir artış kaydedildi. Üretimdeki düşüş son dört ayın en ılımlı düzeyinde gerçekleşirken istihdam ise artmaya devam etti. Girdi maliyetleri enflasyonu dört ayın en yüksek düzeyine ulaşırken, aynı durum nihai ürün fiyatları için de söz konusu oldu. Tedarikçilerin teslimat süreleri üst üste 13’üncü ay artış kaydetti

Taşıtta sipariş düşüşü

Kara ve deniz taşıtları sektörünün toplam yeni siparişlerinde Kasım ayında yaşanan güçlü artışı yılın son ayında yeniden bir yavaşlama izledi. Bu yavaşlama, yeni ihracat siparişlerindeki belirgin artışa rağmen gerçekleşti. Toplam yeni siparişlerdeki eğilime paralel bir şekilde, üretim de bir önceki ay genişlemesinin ardından Aralık’ta yeniden azaldı. İstihdam artış hızı, Kasım ayına göre yavaşlamasına rağmen güçlü düzeyde ve takip edilen on sektör içerisindeki en yüksek oranda gerçekleşti.

Makinede siparişler azaldı

Makine ve metal ürünleri firmalarında yeni siparişler kasım ayındaki artışın ardından aralıkta yavaşladı. Satış fiyatları enflasyonu keskin bir hızda devam etti ve fiyatlardaki artış anket kapsamında izlenen on sektör içerisindeki en yüksek oranda kaydedildi. Girdi maliyetleri de yılın sonunda güçlü bir artış gösterdi. Toplam yeni siparişlerin yavaşlamasıyla birlikte firmalar üretim ve girdi alımlarını da azalttı. İstihdamın üst üste üçüncü ay artması ise anketin görece olumlu gelişmesi olarak kayda geçti

Gıdada üretim üst üste 5 aydır arttı

Gıda ürünleri, izlenen on sektör içinde üretimin aralık ayında artış gösterdiği tek sektör oldu. Üretim aralıkta ılımlı düzeyde de olsa art arda beş ay artış kaydetti. Üretimdeki genişleme, ihracat da dahil olmak üzere yeni siparişlerde devam eden iyileşmeden kaynaklandı. Sektörün istihdamındaki düşüş, son üç ayın en ılımlı hızında gerçekleşerek durma noktasına yaklaştı. Firmalar satın alma faaliyetlerini genişletmenin yanı sıra girdi ve nihai ürün stoklarını da artırdı. Enflasyonist baskılar ise hafif bir düşüş gösterdi.

Tekstilde düşüş hız kesti

Tekstil üretimi aralık ayında art arda altıncı ay geriledi, ancak bu gerileme söz konusu dönemin en düşük oranında gerçekleşti. Yeni siparişler ve istihdamdaki yavaşlama da kasım ayına göre hız kesti. İmalatçılar nihai ürün fiyatlarını üst üste ikinci ay artırdı, ancak söz konusu artış ılımlı düzeyde kalarak takip edilen on sektör içerisindeki en düşük oranda ölçüldü. Nihai ürün fiyatlarındaki yükselişin hız kesmesi, girdi maliyetlerindeki keskin ve hızlanan artışa rağmen gerçekleşti. Tedarikçilerin teslimat süreleri ise üst üste ikinci ay kısaldı.

Giyim ve deride istihdam daraldı

Aralık ayı verileri, giyim ve deri ürünleri sektöründe üretim ve yeni siparişlerin kasım ayındaki kadar olmasa da sert şekilde yavaşlamaya devam ettiğini gösterdi. İş yükünün hafiflemesi firmaların istihdam hacmini azaltmasına yol açarken, söz konusu azalış anket kapsamında takip edilen sektörler içerisindeki en belirgin düzeyde gerçekleşti. Girdi maliyetleri keskin bir şekilde artmaya devam etti, ancak enflasyon kasım ayındaki bir yıllık dip düzeyinde sabit kaldı. Öte yandan, satış fiyatlarındaki artış ağustos ayından bu yana en yüksek hızda ölçüldü.

Siparişlerin bıçak gibi kesildiği sektör

Kimya, plastik ve kauçuk sektöründe yeni siparişler aralık ayında keskin bir düşüş gösterdi. Söz konusu düşüş daha da ivmelenerek son 15 ayın en belirgin düzeyine ulaştı ve izlenen sektörler içindeki en yüksek oranda gerçekleşti. Üretim, yeni ihracat siparişleri ve satın almafaaliyetlerinde de yavaşlama kasım ayına göre belirginleşti. Buna rağmen sektörün istihdam hacmi üst üste üçüncü ay artış kaydetti. Hem girdi maliyetleri hem de nihai ürünlerde fiyat artışları keskin bir şekilde yavaşlayarak son yedi ayın en düşük düzeylerine geriledi.

Harker: Yıl durgun bir seyirle sona erdi

Aralık 2023 Aralık anketi sonuçları hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi: “Aralık ayında hemen hemen tüm sektörlerde üretim ve yeni siparişler yavaşladı. Böylece Türk imalatçıları için yıl genel olarak durgun bir seyirle sona erdi. Üretim, yeni siparişler, ihracat, satın alma faaliyetleri ve stokların tümünün artış gösterdiği gıda ürünleri, gerçek anlamda bir büyümenin kaydedildiği tek sektör oldu. Diğer sektörlerde yer alan firmalar ise faaliyet koşullarının iyileşmesi sayesinde 2024'te imalat sanayiinin genel olarak yeniden genişlemeye geçmesinden fayda sağlayabilmeyi ümit edecekler."

Ağaç ve kâğıtta istihdam artışa geçti

Ağaç ve kâğıt ürünleri sektöründe istihdam iki aylık daralmanın ardından 2023’ün son ayında yeniden artışa geçti. İstihdamdaki bu olumlu gelişme, üretim ve yeni siparişlerde devam eden yavaşlamaya rağmen gerçekleşti. Satın alma faaliyetlerinde de azalma kaydedildi. Sektörün girdi maliyetleri enflasyonu aralıkta üst üste ikinci ay hızlanırken, nihai ürün fiyatlarındaki artış da ivme kazandı.

Metalik olmayan mineralde sert üretim düşüşü

Kasımda büyümeye geçen metalik olmayan mineral ürünler üretimi aralık ayında geriledi. Söz konusu gerileme son 14 ayın en belirgin düzeyinde ve takip edilen on sektör içerisindeki en yüksek oranda gerçekleşti. Yeni siparişler de belirgin bir şekilde azalırken birikmiş işler ve satın alma faaliyetleri de daralma bölgesine geçti. İstihdam 2023 yılının sonunda art arda sekizinci ay azalırken, düşüş kasım ayına göre daha yüksek hızda ölçüldü.

Ana metalde rekor girdi enflasyonu

Ana metal sektöründe girdi maliyetleri enflasyonu aralık ayında belirgin bir şekilde hızlanarak son dört ayın en yüksek düzeyine ulaştı. Benzer şekilde nihai ürün fiyatları da önceki anket dönemine göre çok daha hızlı bir artış sergiledi. Üretim ve yeni siparişler yavaşlamaya devam ederken düşüşler oran olarak sırasıyla yedi ve üç ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti. İstihdam ise son beş ayda ilk kez arttı ve bu artış Aralık 2022’den bu yana en yüksek oranda kaydedildi.