400 milyon dolar yanıyor mu?

Burak Tayiz
Burak Tayiz Yeşil Odak

2023 yılı Haziran ayında Türkiye’deki or­man yangınlarının artması üzerine, Dün­ya Bankası İcra Direktörleri Kurulu, Türki­ye’nin orman yangınlarına karşı koruma ka­pasitesini artırmayı hedefleyen “Türkiye İklime Dirençli Ormanlar Projesi” için 400 milyon ABD doları tutarında bir finansma­nı onaylamıştı. Bu proje, Türkiye’nin yangın yönetimi ve direnç kapasitesini artırmayı hedeflemiş, ülkemizin, iklim değişikliği etki­lerine karşı kırılganlığını azaltmayı, biyolo­jik çeşitliliği ve ekosistem hizmetlerini koru­mayı ve geliştirmeyi planlamıştı.

400 milyon dolarlık projenin nedenleri

2021 yılında Türkiye’nin güney ve batı bölgeleri, yakın tarihte kaydedilen en kötü orman yangınlarına maruz kalmıştı. Bu yan­gınlar, kıyı orman alanlarında yıllık ortalama yanan orman alanlarının sekiz katı büyük­lüğünde bir orman alanının yanmasına, can kayıplarına ve yüzlerce sakinin ve turistin, tahliyesine neden olmuştu. Yangınlar ayrı­ca işletme faaliyetlerinin aksamasına neden olarak ekolojik olduğu kadar, ekonomik za­rarlara da yol açmıştı. Türkiye’nin ormanları ve orman köyleri üzerindeki doğrudan etki­lerinin yanı sıra, ağaç endüstrisi, turizm, av­cılık, madencilik, arıcılık, hayvancılık, sağ­lık ve gıda güvenliği gibi birçok sektör de bu yangınlardan olumsuz etkilenmişti. Bu ne­denle 400 milyon dolarlık finansmanın ül­kenin ekolojik kalkınmasında oynayacağı rol oldukça önemliydi.

2024 yılında orman yangınlarında 5 kat artış

Ancak Orman Genel Müdürlüğü verileri­ne göre, geçen yıl 1-21 Haziran döneminde sadece 84 orman yangını yaşanırken, bu yıl aynı dönemde bu sayı yaklaşık beş kat arta­rak 399’a yükseldi. Yangınlardan etkilenen ormanlık alan da dramatik bir şekilde arttı; geçen yıl sadece 41 hektar zarar görmüşken, bu yıl 2.548 hektar ormanlık alan küle dön­dü. Orman dışı yangınlarda da benzer bir ar­tış gözlendi: Geçen yıl 1-21 Haziran arasın­da 155 yangın çıkarken, bu yıl aynı dönem­de 551 yangın kaydedildi.

Üstelik İzmir’deki son yangınlar hariç. Bu veriler, Dünya Banka­sı’nın sağladığı 400 milyon dolarlık finans­manı hakkında ciddi sorular doğuruyor. Pro­je, bu yıl mayıs ayında uygulamaya konuldu. Yangın yönetimi ve direncini artırmayı he­deflerken, 2024 yılı itibariyle yangın sayısı­nın ve yangınlardan etkilenen alanların dra­matik bir şekilde artmış olması, alınan ön­lemlerin ciddiyeti ve finansman desteğinin ne zaman uygulamaya alınacağı hakkında ol­dukça düşündürücü.

Kâğıt üzerinde artan orman varlığımız

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, son 22 yılda ormanları güçlen­dirmek için yapılan yatırım 179 milyar li­ra. Toprakla buluşturulan tohum ve fidan 7 milyar civarında. Bu süre zarfında güçlenen orman alanları, ülke yüzölçümünün yüzde 30’una hâkim. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, Türki­ye ağaçlandırma çalışmalarında Avrupa’da birinci, dünyada ise dördüncü sırada yer alı­yor. Ayrıca, FAO’nun 5 yılda bir yayımlanan verilerine göre, Türkiye orman alanı bakı­mından 2015 yılında 46. sıradayken, 2020 yılında 27. sıraya yükselmiş. Ancak Türkiye yalnızca, 2012-2021’ arasında 226 bin 845 hektar ormanlık alanı yangınlarda kaybet­ti. Bunun yüzde 65’ini oluşturan 139 bin 503 hektarlık alansa 2021’in büyük orman yan­gınlarında yok oldu.

Gözden kaçan gerçekler

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sunduğu pozitif tabloda gözden kaçırılan bir şeyler ol­malı. Bahsi edilen büyük yatırımlara rağmen, yangınların önlenmesi ve yönetimi konusun­da ilerleme kaydedilmesine mâni olan şeyler neler? Ormanlık alan olmayan yerlerin, or­man alanı içine alınarak verileştirilmesi, or­man varlığımızı kâğıt üzerinde olduğu gibi toprak üzerinde de hızla artırıyor mu? Tür­kiye İklime Dirençli Ormanlar Projesi uy­gulamaya henüz geçmişken, hala yeterli ön­lem alınamadığı için başlayan her yangında, Dünya Bankası’nın onayladığı 400 milyon dolar da yanmıyor mu?

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar
Doğa ekonomisi 11 Eylül 2024