Dünyanın aksını kaydıran 3 trilyon dolarlık yatırım!
Geçtiğimiz hafta Zorlu Holding Teknoloji ve Dijital İş Geliştirme Grubu Başkanı Burak Aydın’ın davetiyle katıldığım “Üretimde Yapay Zeka (YZ) Sahnesi”nde anlatılanları, sunumları, referans verilen raporları araştırdım ve kafamda toparladım. Büyük fotoğrafa şöyle bir baktım ve özellikle YZ yatırımlarının jeopolitik yansımalarını haritalayan slaytlardan da alıntılarla durumu sizlerle de paylaşmak istedim. Apaçık ortada; dünyanın aksı kayıyor! ABD, İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya gibi Batı ittifaklarının ekonomik, sosyal ve teknolojik hegemonyası, NATO’nun çatlaklarıyla birlikte sarsılıyor. Bu kaosun mimarı, demografik ve ekolojik baskıların ötesinde, Çin’in 25 yıllık disiplinli atılımı: Eğitimden bilime, baskı rejiminin beslediği inovasyondan müthiş bir teknolojik sıçrama.
Batı, teknolojinin gaz pedalına bastığı freni tam tutmayan bir kamyon gibi epey engebeli, inişli çıkışlı bir yolda tam da ne yapacağını bilemediği bir durumsallıkla ilerliyor. Bu hengamenin ortasında en çarpıcı veri: Yapay zeka (YZ) teknolojilerine 2030’a kadar yapılacak 3 trilyon dolarlık yatırım! Ayağı gaz pedalındaki liderlerden biri olan Nvidia CEO’su Jensen Huang’ın öngörüsüne göre, bu rakam YZ altyapı harcamalarını kapsıyor. Sonuç, veri merkezlerinden çip üretimine uzanan bir ekosistem patlaması olacak.
Rakamı küçümsemeyin!
Küresel GSYİH toplamı 2025’te yaklaşık 114 trilyon doları bulurken (IMF projeksiyonları), ABD’ninki 28-30 trilyon, Çin’inki 19 trilyon ve Türkiye’ninki 1.3-1.4 trilyon dolar civarında. Bu, küresel ekonominin %2-3’üne denk gelen bir “YZ vergisi” gibi–ama kazananlar için servet, kaybedenler için iflas demek…
Çin, 2030›a kadar YZ patentlerinin %60’ını domine ederken, ABD veri merkezlerine 1 trilyon doları aşan harcama yapacak. Batı’nın paniği burada: Ekonomi, NATO’nun askeri bütünlüğünden sıyrılıp, “veri NATO’su”na evriliyor. Çin’in Huawei ve Baidu gibi devleri, tedarik zincirlerini Asya’ya kaydırırken, Avrupa Birliği’nin GDPR gibi regülasyonları inovasyonu boğuyor. Sonuç? Yeni dünya düzeni, YZ’nın “görünmez eli”yle şekilleniyor – kim veri hakimiyetini kaparsa, geleceği de kapar gibi duruyor.
İş dünyası için bu, soyut bir fırtına değil; somut bir fırsat haritası. Mesela;
Türkiye’de, tekstil devi bir KOBİ sahibiyseniz, YZ’yı “maliyet düşürücü” bir araç olarak görmeyin. Bunun yerine, pamuk tarlalarından iplikhaneye uzanan tedarik zincirinizi, Çin’in YZ tabanlı öngörü modelleriyle entegre edin: Baidu’nun açık kaynaklı araçlarını kullanarak, iklim verilerini pamuk verimiyle çaprazlayın ve %20 verim artışı yakalayın. Veri görselleştirmeleriyle kendi “YZ ikizini” yaratın–sanal bir fabrika simülasyonuyla, enerji tüketimini %15 kısın. Ama yaratıcı olun: Bu veriyi, yerel kooperatiflerle paylaşarak bir “Türk YZ Konsorsiyumu” kurun; NATO bozulurken, siz “Avrasya Veri Birliği”nin öncüsü olun. Finans sektöründeyseniz, 3 trilyonluk dalgada sörf yapın! Geleneksel bankacılığın yerine, blockchain-YZ hibritlerini benimseyin. Çin’in Alipay modelini uyarlayın ve sabırla bekleyin; kripto regülasyonları olgunlaştıkça YZ destekli “güven puanı” sistemleri geliştirerek çağ atlayın. Çiftçilerden esnafa, kredi erişimini veri tabanlı kişiselleştirin. Sunumdaki risk matrisine göre, jeopolitik gerilimler %30 olasılıkla tedarik kesintisi getirirse, YZ’yı “alternatif rota optimizatörü”ne dönüştürün: Hindistan’dan tedarik zincirini simüle edin, maliyetleri %10 düşürün.
Bir gıda perakendecisiyseniz yaratıcılığın zirvesine çıkın! YZ’yı “düşman” değil, “gizli ajan” yapın. Çin’in disiplinli veri toplama rejimini taklit edin–ama etik: Müşteri verilerini anonimleştirerek, “tat tercihleri” YZ’sı ile stokları öngörün, israfı %25 azaltın. Bu, sadece verimlilik değil; ilham: Küçük bir fırın, YZ ile ekmek mayalanma paternlerini öğrenerek, yerel un tedarikçileriyle simbiyotik bir ağ kursun–sonuç, “YZ kooperatifinden” doğan yeni bir ekonomi modeli.
Sonuçta, 3 trilyon dolarlık bu kayma, sizi pasif izleyici yapmasın
Çin’in baskısı altında ezilmek yerine, YZ’yı “köprü” olarak kullanın: Batı’nın inovasyonunu Asya’nın ölçeğiyle harmanlayın. Türkiye’de, 1.3-1.4 trilyonluk ekonomiyi YZ ile katlayın – bir startup’la ya da startup kafası ve tutkusu ile yeniden başlayın, zamanın ruhundaki büyüme eğrilerini rehber edinin. Geleceğin frensiz kamyonunun direksiyonundaki siz; Yapay Zeka gaz pedalını ele geçirenlerden olun!
