Düzenleme ihtiyaç ve değerlendirme listesi
Tekrar başımız sağ olsun. Bir deprem ülkesinde yaşadığımız gerçeği üzerinden yapılması gerekenler listesine eklenecek başlıkları hatırlatmış ve önermiş olalım. Toplu konut ve site yaşamı ile ilgili olarak uzun zamandır bir yasal düzenleme ihtiyacı var. Siteler kimi durumlarda (örneğin sokak hayvanları gibi) kamu hukukuna tabii, kimi durumlarda (örneğin yarış pisti gibi ATV kullanımı, yanlış otopark, vb. hallerde) özel alan olduğu için özel hukuka tabii, kolluk kuvvetleri işlem yapamıyor. Bu boşlukların giderilmesi gerekiyor. Site (profesyonel) yöneticilerinin zorunlu olarak yöneticilik sertifika eğitimleri alması ve ilgili ÖSYM sınavı açılarak belli bir puan üzerinde başarı sağlaması şart olmalı.
Emlak ve sigorta acentesi açma, konut değerleme ya da yatırım uzmanı olma gibi konularda sertifikasyon gerekirken, ciddi mali ve idari boyutu olan site ve toplu konut yönetimlerinde böyle bir şart bulunmuyor. Yapı kooperatiflerinin, site ve toplu konutların yönetimlerinin, dernek ve apartman yönetimlerinin kanunen mali dış denetime tabii tutulması gerekiyor. Vakıflarda iç denetim (üzerinden dış denetim) geçerli, duruma göre değişken. Apartmanlarda kat malikleri kurulu ve tüm bunların bir kısmında denetim kurulu olsa da yarı kamusal sayılan bu yapıların bağımsız denetçiler ve/veya yeminli mali müşavirler tarafından denetlenmesi kiracı, mülk sahibi, taşınmayı düşünen tüm kesimler olmak üzere başta şeffaflığı sağlayacaktır.
Keza enflasyon nedeni ile tartışma konusu olan yüksek aidat tartışmalarının da önüne geçecektir. İnşaat şirketleri de şekil şartından bağımsız olarak bağımsız denetime tabii olmalı ve KAP kapsamında finansallarını ve proje gelişmelerini KAP’a bildirmek durumunda olmalıdır. Site yönetimleri, toplu konutlar, iş merkezleri zaman içerisinde müteahhit firmaların ilk yönetimlerinden farklı olabildiği için, yüklenici firmada bulunan statik ve mimari proje, zemin etütleri gibi inşaat rapor ve belgelerinin yönetime teslimi ve arandığında bulunması hukuken zorunlu tutulmalıdır.
İdari ve çalışan kadrolara senede en az iki, gece ve gündüz olmak üzere acil durum tatbikatı zorunlu tutulmalıdır. Çoğu sitede mesai sonrasında teknik ofis dışında yönetimden kimse bulunmamaktadır. Bağımsız dış denetimlerde bunların da mali bilgilerle birlikte raporlanması ve web sitelerinde kamuya açık olması sağlanmalıdır. Yangın merdivenleri, kapalı otoparkların dönüş yolları kuralsızlık ve düzensizlik nedeni ile park yeri olarak kullanılmaktadır. Acil durumlarda tahliye ihtiyacına dikkat edilmemektedir.
Hatta yeddi emin otoparkına dönen, sahibi bulunamayan araçların yer aldığı site otoparkları dahi bulunuyor. Bu konularda site yönetimleri sorumlu tutulmalıdır. Belli bir sayının üstünde nüfusu olan toplu konutlar ve sitelerde, keza üniversitelerde, iş merkezlerinde, fabrikalarda, ambulans, taşınabilir jeneratör, yangın, tahliye tatbikatları gibi kritik ihtiyaçlar ve başlıklar zorunlu tutulmalıdır. Depremin ilk günlerinde sosyal medyada Fransızca, İspanyolca çevirmen arayışı olmuştu.
Türkiye’de yabancı dilde eğitim veren okullar, üniversite bölümleri, mezunlarının bilgisi acil durum veri tabanında hızla ulaşılabilir olmalıdır. En ufak yerleşim bölgeleri dâhil olmak üzere kamu görevinde bulunan belli görevlerdeki kişiler (örneğin, muhtar, noter, din görevlisi, oda başkanı, okul müdürü, vb.) acil durumlarda, kanunen AFAD görevlisi olarak yetkili kurum ve kuruluşlarla koordinasyonu sağlamakla yükümlü olmalıdır. Medeni Kanuna göre kadın erkek eşit. Erkeklerde askerlik görevi gibi kadınlarda sivil savunma ve ilk yardım zorunlu eğitimleri düşünülebilir.
Paralı askerlikte bu eğitimlerin başta üniversite sürekli eğitim merkezlerinde olmak üzere zorunlu tutulması, uzaktan ve ÖSYM ile desteklenmesi gibi durumlar değerlendirilebilir. Operatörler ve internet servis sağlayıcıları. Bakım ve onarım dışında, finansallarında belirlenecek bir formül veya katsayı ile yıllık yeni yatırımlar için zorunlu bütçe ayırmaları kanunen zorunlu olmalıdır. Eczane, ecza deposu, banka şubesi, mali müşavirlik ofisi, tıp merkezi, özel hastane, medikal şirketi gibi acil durumlarda sağlam kalması elzem olan işletmelerin deprem yönetmeliğine uygun olmayan bina ve yerlerde açılmasına izin verilmemelidir