Enerji devleri bastırdı AB soruşturma açtı

Geçen yıl şubat ayında Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi, küresel enerji piyasasında yeni bir dönemin de başlangıcı oldu. Rus doğalgazı için alternatif arayışına giren ve büyük oranda başarılı olan Avrupa Birliği ülkeleri, Ortadoğu ve Afrika’nın yanı sıra ABD ve Norveç gibi tedarikçilerin üretim artışıyla şimdilik oyunu dengelemiş gibi görünüyor.

Bu süreçte Türkiye, bu yılın başında dikkat çeken bir adım atmış ve Bulgaristan ile bir ortaklık kararı almıştı. Moskova yönetimi, Türkiye’yi enerji hub’ı yapmak için yoğun çaba sarf ederken, özellikle Kremlin’in arka bahçesi olarak nitelenen Sırbistan ve Macaristan için de yeni bir rota oluşturuldu. 3 Ocak 2023’te Bulgaristan ile yapılan doğal gaz alanında işbirliği anlaşmasını dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ve Bulgar mevkidaşı Rosen Hristov duyurmuştu.

Anlaşmayı Türkiye adına BOTAŞ Genel Müdürü Burhan Özcan, Bulgaristan adına da Bulgargaz Genel Müdürü Denitsa Zlateva imzalamıştı. İmzalanan mutabakat zaptı ile 13 yıl olarak belirlenen anlaşmayla Türkiye’den Bulgaristan’a yıllık yaklaşık 1,5 milyar metreküpe kadar bir gaz transferi söz konusu olmuştu.

Enerji lobisi 'endişe' mektubunu yolladı

 Şubat ayının son gününde ise iki tanker için ihale süreci başlamıştı. Ancak bu sürece ilk büyük tepki enerji ve finans devlerinin üye olduğu Avrupa Enerji Tüccarları Federasyonu’ndan (EFET) geldi.

EFET, Bulgaristan ile Türkiye arasında Türk gaz şebekesine erişim için 13 yıllık bir anlaşmanın ardından gaz kullanıcılarına yönelik potansiyel ayrımcılıkla ilgili endişelerini dile getirmiş ve Avrupa Komisyonu ile anlaşmaya taraf olan Bulgar devlet tedarikçisi Bulgargaz’a mektup yazmıştı. Hatırlayacağınız üzere bu konuyu Türkiye’de ilk kez gündeme 24 Ocak tarihindeki ‘Avrupalı enerji devleri ‘endişe’ mektubu yolladı” başlığındaki haberimizle DÜNYA Gazetesi gündeme getirmişti.

O günkü haberimizde belirttiğimiz üzere EFET’in yazdığı mektupta, Bulgargaz ile dikey entegre Türk gaz şirketi BOTAŞ arasındaki anlaşmanın şartlarının diğer lisanslı gaz dağıtıcılarına ‘optimal olmayan piyasa koşulları’ sunacağını ifade etmişti. İşte o süreç şimdilerde Avrupa siyasetinin de gündemine gelmiş görünüyor. EFET’in Avrupa Komisyonu’na yazdığı uyarı mektubunun ardından 10 ay geçerken, ilk ciddi adım Brüksel tarafından atıldı.

Avrupa Komisyonu soruşturma açtı

 Bulgaristan'ın devlet şirketi Bulgargaz EAD ile Türk BOTAŞ arasındaki gaz transit anlaşması, rekabete aykırı olabileceği endişeleri nedeniyle Avrupa Birliği tarafından araştırılma kararı alındı.

Avrupa Komisyonu, yaptığı açıklamada, anlaşmaya taraf olan şirketlere bilgi talepleri gönderildiğini ve anlaşmanın güçlü tedarikçilerin pazarın bazı kısımlarını ele geçirmesini engellemeyi amaçlayan AB kurallarını ihlal ettiğine dair kanıt konusunda araştırma yapıldığını duyurdu.

AB Rekabet Genel Müdürlüğü, bu ayın başlarında gönderdiği mektupta Bulgargaz'dan, aralarında Türkiye'nin görevli BOTAŞ'la yaptığı tedarik anlaşmaları ve Türkiye-Bulgaristan sınırındaki kapasite rezervasyonlarına ilişkin bilgilerin de yer aldığı kapsamlı bir belge listesi göndermesini istedi.

Bulgaristan Parlamentosu’nun Enerji Komitesi Başkanı Delyan Dobrev soruşturmanın olduğunu doğruladı. Dobrev, yapılan incelemenin birkaç ay önce başladığını belirtti. Görünüşe göre soruşturmayı başlatan ve bu konuda büyük lobi gücüne sahip olan Avrupa Enerji Tüccarları Federasyonu.

Dünya enerji ve finans devleri yönetiyor

1994 yılında kurulan Amsterdam merkezli EFET'in 130'dan fazla üyesi arasında Verbund, GDF Suez, EFD, Engie, E.ON, RWE, EWE, ENI, Edison, Enel, Iberdrola, BP, ExxonMobil, ConocoPhilips, Total, Shell gibi dünya enerji devi şirketleri bulunuyor. EFET’in üyeleri arasında yüzlerce milyar dolarlık varlığı bulunan ve yöneten Barclays, BP, BNP Paribas, Citigroup, Credit Suisse, Goldman Sachs, Merrill Lynch, Morgan Stanley, Commerzbank gibi finans kuruluşları da var.