Reel kesim 2024’e görece iyimser başladı
Sanayi sektöründe, 2024’ün ilk ayında kapasite kullanımında devam eden düşüşe rağmen ileriye yönelik beklentilerde iyimserlik dozu aralık ayına göre arttı. Genel piyasa şartlarındaki iyileşme beklentileri paralelinde üretim artışı azmi yükselirken, faizlerde artış beklentisindeki sert düşüş dikkati çekti.
Merkez Bankası, her ay imalat sanayi işyerlerinde gerçekleştirdiği İktisadi Yönelim Anketi’nin ocak ayı sonuçlarını yayımladı. Ocak ayında 1.740 işyerinde yapılan ankete verilen yanıtların toplulaştırılmış sonuçları incelendiğinde, sanayicilerin yüzde 27,3’ünün gelecek üç ayda toplam siparişlerde artış beklediği görüldü. Bu oran, aralık anketinde yüzde 23,1 çıkmıştı.
Buna göre toplam siparişlerde artış bekleyenlerin oranı bir ayda 4,2 puan yükseldi. Gelecek üç ayda siparişlerde değişiklik beklemeyenlerin oranı yüzde 56,8 olurken, azalış bekleyenlerin oranı yüzde 20,4’ten yüzde 15,9’a indi. İç piyasa siparişlerinde artış bekleyenler yüzde 23,7’den yüzde 27,7’ye yükselirken, düşüş bekleyenlerin oranı yüzde 19,6’dan yüzde 16,5’e indi. İhracat siparişlerinde artış bekleyenler yüzde 20’den yüzde 24,2’ye çıktı, düşüş bekleyenler yüzde 18,9’dan yüzde 17,9’a geriledi.
Üretim azmi yükseldi
İç piyasa ve ihracat siparişlerine ilişkin beklentilerde artan iyimserlik paralelinde üretim azmi de yükseldi. Gelecek üç ayda üretim hacminde artış öngören sanayicilerin aralık ayında yüzde 20,8 olan oranı, ocak ayında yüzde 24,4’e yükseldi. Üretimi kısma eğiliminde olanların oranı ise yüzde 18,3’ten yüzde 15,8’e düştü.
Her ay yapılan ankette, gelecek üç aylık dönemlerde üretimi artırma eğilimindeki işyerlerinin Ocak 2023’te yüzde 25 olan oranı, izleyen dönemde yükselerek seçim ayı mayısta yüzde 35,7 ile aylar itibarıyla geçen yılın en yüksek düzeyine ulaşmıştı. Ancak bu oran, seçim sonrası sürekli düşerek aralıkta yılın en dip seviyesine inmişti. Bu yıl ocak ayında ölçülen değer, üretim artışına yönelik enerjinin yeniden yükseldiğini ortaya koydu.
Faiz beklentisinde sert düşüş
Ocak ayı İktisadi Yönelim Anketinde en çarpıcı gelişme, faiz artışı beklentilerindeki sert düşüş oldu. Gelecek üç ayda kısa vadeli TL kredi faizlerinin artacağını öngören sanayicilerin aralık anketinde yüzde 53,6 olan oranı, ocak anketinde 12,6 puan birden düşerek yüzde 41’e indi.
Yüzde 56,2’lik büyük kesim gelecek üç ayda kredi faizlerinin değişmeyeceği yönünde görüş bildirirken, yüzde 2,8’lik kesim ise faizlerin düşeceğini öngördü. Gelecek üç aylık dönemlerde TL kredi faizlerinde artış bekleyenlerin geçen yıl ocak ayında yüzde 16,4 olan oranı, seçim ayı mayısta yüzde 31,2’ye çıkmış, seçim sonrası hızlanan artışla temmuzda yüzde 68,2’ye kadar yükselmişti. İzleyen dönemde gerileyen söz konusu oranda en sert düşüş bu yılın ocak ayında yaşandı.
Gelecek üç ayda ortalama birim maliyetlerinde artış bekleyen sanayicilerin aralık ayında yüzde 63,3 olan oranı, ocakta biraz daha artarak yüzde 65,1’e ulaştı. Buna bağlı olarak satış fiyatlarını artırmayı planlayan işyerlerinin oranı da yüzde 50’den yüzde 51,6’ya yükseldi.
Bu arada sanayicilerin gelecek on iki ayda üretici fiyatları bazında (ÜFE) enflasyon beklentisi aralık ayındaki yüzde 58,8’lik düzeyinden, ocakta yüzde 55’e geriledi. Gelecek üç ayda istihdamı artırma eğiliminde olan sanayicilerin aralıkta yüzde 15,4 olan oranı, ocakta fazla değişmeyerek yüzde 15,5 düzeyinde oluştu. İstihdamı azaltma eğilimi bildirenlerin oranı ise yüzde 6,6’dan yüzde 8,3’e çıktı.
Reel kesim güveni
İktisadi Yönelim Anketi ile yapılan belirlemelere göre Reel Kesim Güven Endeksi ocak ayında önceki aya göre 1,8 puan artarak 100,9’a yükseldi. Ocak 2023’te 101,7 olan Endekste yılın en yüksek düzeyi ise 108,3’le mayıs ayında kaydedilmişti. İzleyen dönemde sürekli düşen güven, aralıkta 99,1’e kadar inmişti. Mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi ise aralıktaki 103,4 düzeyinden ocakta 102,9’a geriledi. Geçen yıl ocakta da 103,4 olan endeks, yıl içinde en yüksek düzeyi 105,7 ile haziranda görmüştü.
Kapasite kullanımında düşüş
Merkez Bankası’nın İktisadi Yönelim Anketi ile belirlenen sonuçlara göre ocak ayında imalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı, önceki aya göre 0,9 puan düşerek yüzde 76,4’e indi. Mevsimsel etkilerden arındırılmamış kapasite kullanım oranı da önceki aya göre 1,3 puanlık düşüşle yüzde 76,2 düzeyinde oluştu.
Kapasite kullanım oranı önceki aya göre tüketim mallarında 0,9 puan düşerek yüzde 73,1’e indi, bu kapsamda dayanıklı tüketim mallarında 0,3 puan düşüşle yüzde 72, dayanıksız tüketim mallarında 1 puan düşüşle yüzde 74 oldu. Ara mallarında 0,7 puanlık düşüşle yüzde 75,8’e gerileyen kapasite kullanımı, yatırım mallarında da 1,7 puan düşerek yüzde 75,7’ye geriledi.
Hizmet, ticaret ve inşaatta durum
Bu arada Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) de hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerine ait güven endekslerinin ocak ayı sonuçlarını açıkladı. Buna göre hizmet sektörü güven endeksi ocakta önceki aya göre yüzde 4,6 artarak 108,6, perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 0,3’lük bir artışla 110,3 ve inşaat sektörü güven endeksi yüzde 8 artarak 89,5, düzeyinde oluştu. Buna karşılık mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksleri ise ocak ayında önceki aya göre; hizmet sektöründe yüzde 4 artarak 116,8’e, inşaat sektöründe yüzde 3,3 artarak 90,9, perakende ticaret sektöründe ise yüzde 1 düşerek 115,6 oldu.