3I/Atlas

Güneş Sistemimize dışından giren üçün­cü cisim 3I/Atlas kuyruklu yıldızı çok erken tespit edildiği için bilim dünyası çok heyecanlı. İlk gelen 1I/Oumuamua sistemi­mizden çıkmaya yakın keşfedildiğinden bu seferki çok önemli. İkincisini 2019 yılında Kırımlı astronom görünce adı 2I/Borisov ol­du.

Teknoloji geliştikçe daha gözlemlenebilir oldular, “daha önce gelen oldu ama biz fark edemedik” deniyor bilim dünyasında. İşi il­ginç kılan Hawaii dilinde “ilk haberci veya uzaktan gelen ilk ziyaretçi” anlamındaki ci­sim. Avi Loeb bunun bir uzaylı gemisi olabi­leceğini söylediği ve yazdığında iş garipleşti.

Garip olan Oumuamua’nın itkisinin daha önceki bilinenlerden farklı olması yani ol­mamasıydı. Kuyruklu yıldızlar, asteoritler gibi arkasında bir iz bırakmadığından, Loeb güneş enerjisi ile çalışan bir uzay yelkenlisi gibi içeriden veya farklı enerjileri kullanabi­len bir uzay gemisi olduğu iddiasını ortaya attı. Evet, yani uzaylılar dedi.

Profesör Abraham Avi Loeb Teori ve He­saplama Enstitüsü’nün (2007-günümüz) di­rektörü ve Galileo Projesi’nin (2021-gü­nümüz) başkanı, Beyaz Saray’daki Bilim ve Teknoloji Danışmanları Konseyi’nin (PCAST) eski üyesi ve Harvard Üniversite­si’nin en uzun süre Astronomi Bölüm Baş­kanlığı yapmış bir astrofizikçi. Oumuamua bir uzaylı gemisi diyen de kendisi.

3I/Atlas bizim Güneş Sistemimizden 3 milyar yıl daha genç olabilir deniyor. Bize ve Güneş’e yaklaştıkça daha fazla bilgimiz ola­cak. Dünyanın etrafında böyle gezen çok faz­la gökcismi var. Hatta bestesi Teoman Alpay, güftesi Hikmet Münir Ebcioğlu olan şarkısı bile var: “Gökyüzünde yalnız gezen yıldız­lar”. Ancak geç fark ettiğimiz Oumuamua di­ğer ikiliden farklı hala. O yüzden de hala bir muamma.

Astroekonomi bilimdir

“Astroekonomi, uzay kaynaklarının (ma­denler, enerji, veri), uzay altyapısının (uydu­lar, istasyonlar), ve bu faaliyetlerin dünyada­ki ekonomik sistemle etkileşimini inceleyen yeni bir ekonomi dalıdır. Hem uzay sanayii­nin finansmanı, hem de uzaydan elde edilen verinin ekonomik değeri gibi konuları kap­sar.” ChatGPT astroekonomiyi böyle tanım­lıyor. Yani, uzay ekonomisi veya ticari uzay diye bilinen konu.

Finansal astroloji ile karıştırılsa da astro­fizik, astrobiyoloji neyse astroekonomi de o. Astroloji ve astronomi de karıştırılır. Arala­rındaki temel fark, biri bilimdir diğeri de­ğil. Türkiye’de astroekonomiyi ilk dile geti­ren kişi olarak “Astroekonomist” markasını bu yüzden tescilledim. Einstein “İzafiyet Te­orisi” bugün endekslerde taranmadığı için A Level (?!) kimilerince sayılmasa da “Prusya Bilimler Akademisi Proceedings” dergisinde yayınlandığında insanlık henüz uzaya yani Karman Hattının üzerine çıkmamıştı.

SpaceX, Blue Origin, Virgin Galactic en bi­linen ticari uzay şirketleri. Ama artık bin­lerce var. Yörünge sistemleri, roketler, uzay çöpü toplayanlar, uzayda maden arayanlar, blok zinciri ile çözüm sunanlar ve nicele­ri. Trump’ın yemin töreninde Silikon Vadi­si Çarları, Magnificient Seven gökyüzündeki gezegenler gibi hizalanmışlardı. Jeff Bezos Venedik’teki düğünü öncesinde eşini Katy Perry ile Karman Hattı sınırına göndermiş ve güzel bir küresel reklam yapmışlardı.

Genius Act

NASA’nın bütçesi Lehman Biraderler Kri­zi sonrası kesik yiyince Space X, Uluslarara­sı Uzay İstasyonuna roket gönderebilen üç şirketten biri oldu. Uzay Yarışında geri kal­mamak için ticari uzayın yolu bir başkanlık kararı ile açıldı. Sonra ABD Uzay Kuvvet­leri kuruldu. Bu arada Birleşmiş Milletlere göre uzay ve ay dâhil gökcisimleri hala kâ­ğıt üzerinde Antarktika gibi tüm insanlığa ait. Fakat Musk 2030 sonrasında Mars ko­lonisini kuracağında hala iddialı.

Artık tek yön gidiş gönüllülere bakıyor. Musk Trump danışmanlığı döneminde DOGE’yi kurmuş­tu. Bütçede kesintiler ve kamuda verimlilik üzerine. Trump ise daha önceki “Siyah Gi­yen Adamlar” yazımızdan hatırlanacaktır, ilk başkanlık döneminin son imzası ile kara­delik gibi nereye gittiği belli olmayan bütçe­si için, Pentagon’un uzaylı (UFO/UAP) faali­yetlerini Kongre’de açıklamaya kadar giden yolu açmıştı.

Geçen hafta Kongre’den geçen kripto para yasası ile ABD’yi neoklasiklerin balon dediği kripto paraların merkezi yapa­cak yolu da Musk-Trump açmış oldular. O es­nada bizim tarafta A Level bir X post sayesin­de kapitalizm ve sosyalizm tartışılıyordu.