Amaç ticaret savaşı mı?
ABD Başkanı Donald Trump, Kanada, Meksika ve Çin’den gelen mallara 1 Şubat’tan itibaren ilave gümrük vergileri koydu. ABD, Kanada ve Meksika’dan gelen tüm ürünlere yüzde 25, Çin’den gelen mallara ise yüzde 10 ilave vergi uygulayacak.
Konulan bu vergiler bu üç ülkeyle sınırlı değil. Trump önümüzdeki birkaç hafta içinde petrol ve doğalgaz ithalatına, bilgisayar çipleri, çelik ve alüminyuma da gümrük vergisi uygulayacağını açıkladı.
Bitti mi! bitmedi. Trump, Avrupa Birliği’ne ek gümrük vergilerinin yanında BRICS ülkelerine de yüzde 100 gümrük vergisi getirilebileceğini bir tehdit olarak kullandı.
Gümrük vergilerinin genişletilmesi, uluslararası ticarete bağımlı endüstriler için artan maliyet demek ve küresel ekonomik büyümeye önemli darbeler vurabilecek bir ticaret savaşını ateşleme riski taşıyor.
Nitekim Trump’ın kararı sonrası ülkelerden tepkiler gelmeye başladı. Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum ekonomi bakanına Meksika'nın ekonomik çıkarlarını korumak için hem tarife hem de tarife dışı engeller dâhil olmak üzere karşı önlemler uygulaması talimatını verdiğini belirtti.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau’da karşı önlemler sözü vererek Kanada'nın 107 milyar dolar değerindeki ABD yapımı mallara %25 oranında tarife uygulayacağını duyurdu. Çin ise ABD tarifelerine Dünya Ticaret Örgütü'nde itiraz etmeyi planladığını açıkladı.
Vergilerin ABD iç siyasetine etkileri
Trump, sosyal medyada yaptığı paylaşımda, gümrük vergilerinin "Amerikalıları korumak için" gerekli olduğunu belirtti. Ancak; Kanada, Meksika ve Çin, ABD mal ithalatının %42’sini karşılıyor ve bu da onları kritik ticaret ortakları haline getiriyor.
Bu vergiler tarımdan üretime kadar çeşitli sektörlere daha yüksek maliyet olarak yansıyacak ve enflasyonu artıracak. Nihayetinde bu süreç sonunda hane halkının bütçesi olumsuz etkilenecek.
Bu tarifelerin süresiz olarak yürürlükte kalması Kanada ve Meksika’nın artan bir resesyon riskiyle karşı karşıya kalması demek ki bu da ABD’nin kıtasında güvenilmez ortak olarak görülmesine neden olacak. Bunun yanında ülkeler ABD dışında başka ortaklar aramaya başlayacaklar.
Ve bu vergiler Trump'ın ilk dönem ticaret politikalarından dönüşü temsil ediyor. Öncelikle Trump'ın bizzat kendisinin müzakere ettiği ABD-Meksika-Kanada Anlaşması'nı (USMCA) ortadan kaldırıyor.
“Ticaret Savaşı” tanımı yeterli değil
Trump’ın “ABD’yi tekrar büyük yapma” mottosunun temelinde ekonomik anlamda dünyanın yöneticisi olarak kalmak var. Trump, ABD’nin kurduğu küresel siyasi ve ekonomik sistemin içinden ABD yönetimlerinin hatalarından yararlanarak yeni güçler çıktığını ve bunların ABD’ye meydan okumaya başladığını iddia ediyor. Bu ülkelerin başında Çin geliyor.
Küresel ekonominin yönetimi için doların küresel para birimi olmaya devam etmesi, enerjinin fiyatlanmasında tek yetkili olunması, ticari ulaşım yolları ve enerji güzergahlarının kontrol edilmeye devam edilmesi, teknolojik üstünlüğün tekrardan ele geçirilmesi gerekiyor.
Panama ve Grönland üzerinde hak talebi bu yaklaşımların bir sonucu. Panama Kanalını Çin’in işlettiği ve ABD gemilerine yüksek geçiş ücreti uygulandığı söylemleri bunu destekliyor. Grönland, yeraltı kaynakları son derece zengin olan bir bölge. Daha da önemlisi, Çin ve Rusya gibi güçlerin Grönland'ın da yer aldığı Arktik bölgesine olan stratejik ilgisinin yoğunluğu ABD’yi tedirgin ediyor.
BRICS’e yönelik söylem ise doların küresel para birimi olmasına karşı girişimleri bertaraf etme amaçlı.
Kanada Meksika ve Çin’e uygulanan vergiler aynı zamanda ABD’nin taleplerini karşılamaya yönelik bir baskı aracı. Nitekim vergilerin nedenleri üç ülkeye yasadışı fentanil üretimi ve ihracatını azaltmak için daha fazla politika üretmelerini ve Kanada ile Meksika'nın ABD'ye yasadışı göçü azaltmalarını sağlamak olarak açıklandı.
Trump, bu ülkelerin taleplerini karşılamak için adımlar atması durumunda vergilerden muafiyetin mümkün olduğunu da öne sürdü. Ve bunun karşılığını ilk olarak Meksika’dan aldı.
Sonuç mu? Söylemlerin ve eylemlerin arkasında bir ticaret savaşı yaratmaktan çok “tek kutuplu bir dünya” yaratma isteği var. Ticaret bunun aracı….