Aracılara ‘teminat’ şoku

Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde 1 Temmuz 2014 itibariyle sermayelerini 25 milyon TL’ye kadar çıkarma zorunluluğu getirilen aracı kurumlara, şimdi de işlem yapabilmek için Borsa’ya yatırdıkları teminat miktarlarındaki artış sürprizi geldi. Borsa İstanbul (BİST) Pay Piyasası ve GİP’de (Gelişen İşletmeler Piyasası) işlem yapmak için aracı kurumlardan alınan teminatların artırılması kararı verdi. BİST’in konuyla ilgili olarak Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) yaptığı başvuruya göre, bugüne kadar 500 TL olan teminat tutarları bin kat artırılacak. SPK ise, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği’ne gönderdiği mektupta, konuyu aracı kuruluşlar nezdinde görüşe açılmasını istedi.

27 kurum 9.5 milyon TL teminat yatıracak

Uygulamanın hayata geçmesi durumunda, Pay Piyasası ile GİB’de işlem yapmak isteyen aracı kuruluşlardan daha önce alınan 500 TL teminat, 500 bin TL’ye çıkarılacak ve teminatlarını bu tutara tamamlamayan aracı kurumlar işlem yapamayacak. Buna göre söz konusu tutarın altında teminatı bulunan 27 aracı kurum, bu tutarı tamamlayamazsa işlem yapamayacak. Şu anda tüm aracı kurumların Borsa İstanbul’daki toplam teminat tutarı 311 milyon 444 bin 433 TL. Teminat tutarları toplamı 500 bin TL’nin altında kalan 27 aracı kurumdan yatırılması istenecek ilave teminat tutarı ise toplam 9 milyon 494 bin 421 TL olacağı hesaplandı. Bu üyelerin toplam günlük ortalama işlem hacmi içinde payları ise sadece yüzde 1.28 civarında. Bu talebin yerine getirilmemesi durumunda ise oluşabilecek riskleri önlemek açısından Borsa İstanbul, bu üyelere işlem yaptırılmamasını önerdi. 

BİST’in bu adımı, teminatı çok düşük olan veya hiç bulunmayan aracı kurumların emir iletim ve işlem gerçekleştirme yetkileri devam ettiğinden yüksek hacimli işlemler yapmaya başlamaları ve bu işlemlerden doğan yükümlülüklerini zamanında yerine getirmeyerek temerrüde düşmeleri halinde oluşacak teminat açığı riskinin ortadan kaldırılması için attığı belirtiliyor. Yani, düşük teminatlı üyelerin Borsa alım-satım sistemine gerek kullanıcı, gerekse API terminalleri vasıtasıyla emir girme hakkının olması dolayısıyla herhangi bir işlem gününde Borsa ve takas sistemi açısından risk yaratıcı işlem yapması ihtimaline dikkat çekiliyor. 
 
Yabancılar portföy şirketlerini tek tek geziyor
Sermaye piyasaları 1 Temmuz 2014 tarihi itibariyle aracı kurumlar, portföy yönetim şirketlerine getirdiği yeni sermaye şartları ile birlikte yeni bir döneme giriyor. Edindiğimiz bilgiye göre, sermaye şartını yerine getirmekte zorlanan portföy yönetim şirketleri önümüzdeki dönemde birleşme ve yabancı ortaklıklara sıcak bakmaya başladılar. Hatta son günlerde birçok yabancı fonun Türkiye’deki fırsatları değerlendirmek için portföy yönetim şirketlerini tek tek gezdiği ve bu anlamda da sermaye artırmakta sıkıntı çeken şirketler ile görüştüğü ifade ediliyor. Geçtiğimiz günlerde İtalyan Azimut Holding, Notus Portföy’ün yüzde 70 hissesini 1.5 milyon euroya satın almak için sözleşme imzalamış, bunun önümüzdeki dönemde artacak ortaklıklara örnek olacağı belirtilmişti. 

27 aracı teminat artırmak zorunda

Aracı kurum       Teminat Tutarı 
Censa Menkul    430950
İntegral Menkul                428103
ALB Menkul        421124
Alan Menkul      420575
Bahar Menkul    316992
Pay Menkul        304194
Invest-Az Menkul              290223
Ünlü Menkul      268640
ING Menkul        258449
Asya Yatırım       174405
Eti Menkul           165898
Güven Menkul   112740
Egemen Menkul 98596
Ayborsa                95515
Prim Menkul      90163
Sardis Menkul    48294
Noor Capital        27139
Kare Yatırım       17414
Endeks Türev      14536
Alkhair Capital  7873
Kapital Menkul  167
Destek Menkul   73
Işık Menkul         5
Ticaret Menkul  0.62
GCM Menkul      -
JP Morgan           -
Morgan Stanley -