Azerbaycan’daki yeni yatırım alanlarından en çok Türk iş insanları yararlanacak

İşgalden kurtarılan bölgelerin Azerbaycan ekonomisine entegre edilmesiyle yeni yatırım alanları ortaya çıkacak. Şüphesiz yeni yatırım alanlarından en çok yararlanacak kesimler, Türk dünyası iş insanları olacak. Bu konuda Azerbaycan’ın seçici olması beklenmekte.

II. Karabağ Savaşı zaferi Türk dünyası açısından ekonomik, siyasi ve askerî entegrasyon sürecini hızlandırmakla kalmayıp, Azerbaycan ile Türk dünyasına arasındaki ilişkileri stratejik ortaklık seviyesine taşıdı. Türk Konseyi’nin 2021 yılında Türk Devletleri Teşkilatı’na dönüştürülmesinde Karabağ’ın yarattığı ortam ve algı yadsınamaz bir büyüklüktedir. Bu savaş esnasında Türk Konseyi üyelerinin gösterdiği ortak tutum, teşkilatın bölgesel bir güç olabilme yolundaki adımlarının öncüsü oldu.

Rusya nedeniyle bağımsız politikalar üretebilme zorluğu yaşayan Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan, Karabağ zaferinin yarattığı psikolojiyle kendi aralarındaki problemleri kendileri çözebilme cesaretini kazandılar. Zafer sayesinde Türk devletleri, geleneksel ve tarihsel bağlar üzerinden ilişki kurma safhasından ortak çıkarlar doğrultusunda bir araya gelme safhasına geçtiler.

KKTC’nin teşkilata alınması ise uluslararası bir meydan okumadır. Bu durum “Bir millet, iki devlet” anlayışını hızlı bir şekilde “Bir millet, yedi devlet”e dönüştürmektedir. “Türk Dünyası 2040 Vizyonu” belgesinde siyasi işbirliği teşkilata üye olan devletlerin ortak çıkarları söz konusu olduğunda, dış politika hususlarında istişarede bulunmak üzere düzenli bir mekanizma geliştirmenin önünü açtı.

Bu kararda Azerbaycan ve Türkiye’nin Karabağ Savaşı sürecinde yürüttüğü ve başarılı olduğu mekanizmanın etkisi büyüktü... Kazanılan zafer Azerbaycan’ın uluslararası görünürlüğünü artırdı. Güney Kafkasya’da oyunun bir aracı olmaktan çıktı; oyunun ana unsurlarından biri haline geldi.

Bu durum, Türk dünyasıyla olan ilişkilerine de yansıdı. Türk Konseyi üyeleri, İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan’ın yanında olduklarını ifade ederken uluslararası hukuku işaret etti. Bu söylem önemli olsa da Türkiye dışında somut yardımda bulunan bir üye olmadı. Bu durumun arkasında, bu ülkeler üzerinde siyasi ağırlığı olan Rusya’nın etkisinin olduğu bir gerçektir.

Ancak söylemle sınırlı kalan destek, savaş sonrası Azerbaycan’ın jeostratejik konumunun güçlenmesiyle Türk devletlerinin ülkeye olan yaklaşımını değiştirdi, bu ülkelerin Azerbaycan ile ilişki kurma isteğini artırdı.

100 milyar dolarlık doğalgaz

Azerbaycan’ın zafer sonrası diplomatik açıdan kazandığı en önemli başarılardan biri 2021 yılının başında Türkmenistan ile 25 yıldır devam eden Hazar Denizi’ndeki petrol ve doğalgaz yatakları sorununu halletmesi olmuştur. Ortak kullanılması kararlaştırılan yatağa “Dostluk” ismi verildi. Yatakta 60 milyon petrol rezervi ve 100 milyar ton metreküp doğalgaz rezervi olduğu düşünülüyor.

Azerbaycan ile Türkmenistan arasındaki anlaşma, Trans-Hazar Gaz Boru Hattı’nın inşasının önündeki son engeli ortadan kaldırıyor. Ayrıca hattın TANAP ile entegre edilmesini sağlıyor. Bu projeler ile Türkmen doğalgazının Rusya’dan bağımsız olarak satışı mümkün kılabileceği gibi Türkmenistan’ın Çin’e olan arz bağımlılığına da çare olacaktır.

Askeri ilişkiler sıkılaştı

Kırgızistan’da Azerbaycan'ın kurucu lideri Haydar Aliyev ve halk şairi Nizami Gencevi adına Azerbaycan tarafından yaptırılan iki okul ve Kırgızistan-Azerbaycan Dostluk Parkı'nın açılışı, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev tarafından yapıldı.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un açılışta “Kırgızistan ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerinin yeni bir stratejik ortaklık düzeyine ulaştığı” sözleri Karabağ zaferinin doğrudan yansıması olarak görülmelidir. Türkiye ile Azerbaycan arasında imzalanan ve 2021 yılında yürürlüğe giren “Savunma Sanayii İş Birliği Anlaşması”nda, savunma sanayii alanında ortak araştırma ve tasarım, geliştirme ve üretim başta olmak üzere detaylı bir işbirliği öngörülüyor.

Bu anlaşma, Azerbaycan’ı kendi silah ve teçhizatını üretebilecek ve bunu pazarlayabilecek bir ülke haline getirebilecek. Bu da bağımsızlığının çok daha pekişmesi anlamına gelecek. Ayrıca anlaşmada yer alan “Üçüncü tarafların savunma sanayi ürünlerine ilişkin üretim, geliştirme, teknoloji ve modernizasyon ortak programlar için koşulların oluşturulması”yla diğer Türk cumhuriyetleriyle olan ilişkisi stratejik ortaklık boyutuna taşınabilecek ve o ülkeler için de örnek teşkil edebilecek.

44 Gün Zaferi, Azerbaycan ile Türk dünyası arasındaki askeri ilişkileri de sıkılaştırdı. Azerbaycan-Özbekistan, Özbekistan’da UZAZ-2023 tatbikatını gerçekleştirdi. Kazakistan silahlı kuvvetleriyle olan ilişkiler karşılıklı ziyaretlerle bir artış göstermiş, ortak tatbikatlar yapmak veya ortak tatbikatlara katılma yönünde kararlar alındı.

Kazakistan’ın Kolektif Güvenlik ve İşbirliği Örgütü içerisinde yer alması, Ermenistan’ın 44 günlük savaşta örgüt içerisinde antlaşmanın 4. Maddesi’nin çalıştırılması talebinin önünde engel oldu. İşgalden kurtarılan bölgelerin Azerbaycan ekonomisine entegre edilmesiyle yeni yatırım alanları ortaya çıkacak. Şüphesiz yeni yatırım alanlarından en çok yararlanacak kesimler, Türk dünyası iş insanları olacak. Bu konuda Azerbaycan’ın seçici olması beklenmekte.

Azerbaycan’ın ekonomik kimlik kartı

-GSYH: 54.6 milyar dolar

-GSYH büyüme hızı: yüzde 5.6

- Kişi başına GSYH: 5.397,9 dolar

-Enflasyon: yüzde 6.7

-İşsizlik: yüzde 6.0

-İhracat: (2021) 22.2 milyar dolar

-İthalat: (2021) 11.7 milyar dolar

- Türkiye’nin Azerbaycan’a ihracatı: 2.5 milyar dolar (2022)

-Türkiye’nin Azerbaycan’dan ithalatı: 836.4 milyon dolar (2022)