Cari dengede 2 ay üst üste fazla

Türkiye’nin cari işlemler dengesi üst üste iki ay fazla verdi. Revize veri­lere göre aylık bazda haziran­da 330 milyon dolar fazla veren cari işlemler dengesinde tem­muzda da 566 milyon dolarla fazla oluştu.

Kümülatif bazdaki cari iş­lemler açığı, uygulanmakta olan parasal sıkılaştırma esas­lı programın etkisiyle ekono­mide giderek artan daralma ile uyumlu biçimde hızla küçüldü. Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler dengesi istatistikle­rine göre, geçen yıl ilk yedi ayda 42 milyar doları bulan cari iş­lemler açığı, bu yıl aynı dönem­de ise 16 milyar dolarda kaldı.

Yedi aylık dönemlere göre cari açıkta yüzde 61,8 küçülme ya­şandı. Geçen yıl temmuz sonu itibarıyla 56,1 milyar dolar olan yıllık cari açık, ay sonları itiba­rıyla hızla küçülerek bu yıl ay­nı tarihte 19,1 milyar dolara ka­dar geriledi. Yıllık açıkta bir yıl önceye göre 37 milyar dolardan fazla küçülme gerçekleşti.

Dış ticaret açığında küçülme

Cari açığın ana kaynağı olan dış ticaret açığı; temmuzda ge­çen yılın aynı ayına göre yüz­de 52,7 küçülerek 5 milyar 102 milyon dolara geriledi. Öde­meler dengesi tanımıyla dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre 5 milyar dolardan fazla küçüldü. Temmuz ayla­rına göre toplam mal ihracatı yüzde 13,5 artarak 22 milyar 8 milyon dolara yükselirken, ay­lık ithalatın yüzde 10,2 azala­rak 27 milyar 110 milyon dola­ra gerilemesi açığı küçülttü.

Bu kapsamda, içinde enerji ürün­lerinin büyük ağırlıkta olduğu genel mal ticaretinde ihracat yüzde 11,4 artışla 21 milyar 259 milyon dolar, ithalat ise yüzde 4,8 düşüşle 26 milyar 116 mil­yon dolar oldu, bu kategoride aylık açık geçen yıla göre yarı yarıya küçülerek 4 milyar 853 milyon dolara geriledi. Parasal olmayan altında aylık net itha­latın yüzde 89,1 küçülerek 267 dolar olduğu temmuzda, 18 milyon dolarlık da net transit ticaret geliri elde edildi.

Net hizmet geliri ticaretteki açığı kapadı

Taşımacılık, turizm, yurt dışı müteahhitlik gibi faaliyetlerin yer aldığı “hizmetler dengesi” kapsamında aylık toplam gelir yüzde 9,4 artışla 11 milyar 805 milyon, giderler yüzde 13,5 ar­tışla 4 milyar 932 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Böylece bu alandaki net döviz girişi yüz­de 6,6 artışla 6 milyar 873 mil­yon dolar oldu.

Geçen yıl temmuzda aylık dış ticaret açığının ancak yüz­de 60 dolayındaki bölümünü kapayabilen net hizmet gelir­leri, bu yıl söz konusu açığın çok üzerinde bir düzeye ulaştı. Ancak bu gelişme hizmet ge­lirlerindeki artıştan çok, dış ti­caret açığındaki küçülmeden kaynaklandı. Temmuzda hiz­metler alanında en yüksek ay­lık net gelir 5 milyar 601 mil­yon dolarla “seyahat” (turizm) kaleminden elde edildi.

Temmuz ayında, doğrudan yatırımlar ve portföy yatırım­ları kapsamındaki gelir-gi­derler ile faiz gelir giderlerini kapsayan “birincil gelir den­gesi”nde 1 milyar 55 milyon dolar net çıkış; işçi dövizi, ki­şisel transferler gibi kalemleri kapsayan “ikincil gelir denge­si”nde ise 66 milyon dolarlık bir net giriş yaşandı.

Yedi aylık açık 16 milyar dolar

Geçen yılın ocak-temmuz döneminde 41 milyar 991 mil­yon dolar cari açık verilirken, bu yıl aynı dönemde açık yüz­de 61,8 (25 milyar 943 milyon dolar) daha az olmak üzere 16 milyar 48 milyon dolar düze­yinde kaldı. İlk yedi aylık dö­nemler itibarıyla dış ticaret açığının yüzde 42,1 küçülerek 61 milyar 752 milyon dolardan 35 milyar 738 milyon dolara gerilemesi, cari açıktaki kü­çülmede belirleyici oldu.

Hizmetler dengesinde yedi ayda 28 milyar 254 milyon do­larla geçen yılın aynı dönemin­dekinden 1 milyar 786 milyon dolar daha fazla net gelir elde edilmesi de cari açıktaki küçül­meye katkı yaptı. Buna karşılık yılın ilk yarısında birincil ge­lir dengesinde net 8 milyar 588 milyon dolarlık bir net çıkış gerçekleşti. İkincil gelir den­gesinde ise 24 milyon dolarlık net giriş yaşandı. Cari açığın fi­nansmanına bakıldığında, doğ­rudan yatırımlarda temmuzda­ki net 670 milyon dolarla birlik­te ilk yedi ay itibarıyla toplam net giriş 2 milyar 663 milyon dolara ulaştı, ancak bu tutar ge­çen yılın aynı dönemindeki gi­rişin yüzde 3,1 altında kaldı.

Portföy yatırımlarında ise temmuzda 3 milyar 726 milyon dolarlık net giriş yaşandı ve ye­di aylık net giriş 15 milyar 891 milyon dolara ulaştı.

Yurt içi bankaların yurt dı­şı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları, yurt dışı bankaların yurt içindeki mev­duatları, genel hükümet, ban­kalar ve reel sektörün yurt dı­şından sağladığı kredileri kapsayan “diğer yatırımlar” kaleminde temmuz ayında 705 milyon dolar çıkış, ilk yedi ay itibarıyla ise 2 milyar 658 mil­yon dolar net giriş oldu.

Yıllık açıkta 37 milyar dolarlık küçülme

“Net hata noksan” kaleminde izlenen kayıt dışı çıkışlar tem­muzdaki 1 milyar 186 milyon dolarlık net giriş sonrası, ilk ye­di ay itibarıyla 5 milyar 968 mil­yon dolara geriledi. Resmi re­zervlerde ise temmuzda 5 mil­yar 366 milyon dolarlık bir artış yaşandı ve bu da ilk yedi ay iti­barıyla net erimeyi 909 milyon dolara geriletti.

Yıllık cari açık, son bir yıl­lık dönemde sürekli küçülerek temmuz sonu itibarıyla 20 mil­yar doların altına indi. Revize verilere göre geçen yılın tem­muz ayı sonunda 56 milyar 143 milyon dolara kadar çıktıktan sonra ikinci yarıdan itibaren uygulamaya konulan yeni eko­nomik programın etkisiyle ke­sintisiz bir düşüş sürecine gi­ren yıllık cari açık, bu yıl aynı ta­rihte 19 milyar 85 milyon dolar düzeyinde oluştu. Cari açıkta Temmuz 2023-Temmuz 2024 döneminde 37 milyar 58 milyon dolarlık küçülme yaşandı ve ka­panma oranı yüzde 66’yı buldu.

Geçen hafta açıklanan 2025-2027 dönemine ait ye­ni Orta Vadeli Program’da (OVP) cari işlemler açığının bu yılın tümünde 22 milyar dolar düzeyinde gerçekleşe­ceği tahmini yer alıyor.

Enerji ve altın hariç aylık 4,9 milyar dolar fazla

Altın ve enerji hariç cari iş­lemler dengesi temmuz ayında 4 milyar 879 milyon dolar fazla verdi. Revize verilere göre söz konusu dengede bu yıl ocakta 3 milyar 398 milyon, şubatta 1 milyar 740 milyon, martta 811 milyon dolar fazla, nisanda ve­rilen 287 milyon dolarlık açık, mayısta 3 milyar 444 milyon ve haziranda 4 milyon 466 milyon dolarla yine fazla verildi.

Böy­lece altın ve enerji hariç denge­deki fazla yedi aylık dönemler itibarıyla yüzde 119,9 büyüye­rek 18 milyar 450 milyon dola­ra ulaştı. Bu bazdaki cari fazla temmuz sonu itibarıyla son bir yılda da 43 milyar 442 milyon dolar olarak gerçekleşti. Enerji ve altın hariç cari fazlanın ge­çen yılın temmuz sonu itibarıy­la yıllık tutarı ise 40 milyar 727 milyon dolar olmuştu.

Şimşek: Temmuzda 10 yılın en yüksek aylık portföy girişi gerçekleşti

 Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, temmuz ayına ilişkin ödemeler dengesi istatistiklerini değerlendirdi. Temmuzda yıllık cari açığın 20 milyar doların altına gerilediğini kaydeden Şimşek, düşen cari açık ve artan dış kaynak girişlerinin kalıcı rezerv birikimine katkı sağladığını vurguladı. Şimşek, “Uygulamaya koyduğumuz programımıza olan güven sayesinde sermaye girişleri (rezerv hariç net hata ve noksan dahil) son bir yılda 43,3 milyar dolara ulaştı” dedi.

Temmuz’da 10 yılın en yüksek aylık portföy girişi gerçekleşirken son bir yılda toplam giriş 34,5 milyar dolar olduğunu belirten Şimşek, “Geçen yıl yüzde 0,5’e kadar gerileyen yurt dışı yerleşiklerin devlet iç borçlanma senedi stokundaki payı temmuzda yüzde 8,7’ye çıktı. Bankacılık ve reel sektörün tahvil dahil dış borç çevirme oranları geçen yılın ilk beş ayında yüzde 97 ve yüzde 73 seviyesindeydi. Temmuzda yıllıklandırılmış oranlar sırasıyla yüzde 162 ve yüzde 121’e yükseldi” ifadelerini kullandı.

Bolat: Dış ticaret dengesindeki olumlu gelişmeler istikrarı güçlendiriyor

Türkiye Cumhuriyet Mer­kez Bankası (TCMB) tarafın­dan açıklanan temmuz ayı ödemeler dengesi verileri­ne ilişkin değerlendirme­de bulunan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, dış ticaret den­gesindeki olumlu gelişme­lerin ekonomik büyümeyi daha dengeli hale getirdi­ğini, cari işlemler hesabın­daki iyileşmeyle birlikte, makroekonomik istikrarı güçlendirdiğini bildirdi.

İh­racattaki artış ve ithalattaki düşüşün dengeli bir büyü­me yapısını desteklediğini belirten Bolat, cari işlemler hesabındaki büyük iyileş­menin makroekonomik istikrarı pekiştirerek eko­nominin geleceğine dair olumlu bir tablo sunmaya devam ettiğini ifade etti.

Ca­ri işlemler açığının bu yılın ocak-temmuz döneminde geçen yılın aynı dönemi­ne kıyasla yüzde 61,8 aza­lışla 16 milyar dolar olarak kaydedildiği bilgisini veren Bolat, “Böylelikle tepe nok­tası olan Mayıs 2023’te 57 milyar dolar olarak gerçek­leşen yıllıklandırılmış cari işlemler açığı, sonraki aylar­da 37,9 milyar dolar azala­rak, Temmuz 2024 itibarıy­la 19,1 milyar dolara geriledi. Böylelikle yıllıklandırılmış cari işlemler açığı, Nisan 2022’den bu yana ilk defa 20 milyar dolar seviyesinin altına geriledi” dedi.