Çin uç beyleri Avrupa'yı kuşatırken

Bizde fikir haklarıy­la ilgili hırsızlık­lara "En iyi takdir tak­littir" diye 'edebi kılıf' uydurulduğu vakidir ama Çin kalkınma yo­lunda hiçbir hukuki, ticari, ahlaki, kriteri kaale almadan çıkmış­tı yola. Alenen yaban­cı markaları yürüttü, kopyaladı, üretti, on­da bir fiyatına sattı ve mo­dern zaman masalı uydur­maya kalkarsak, "Hep gitti, çok gitti; bir de dönüp geri­ye baktık ki milyar arpa boyu yol gitti."

ABD'nin ilk dolar milyar­deri petrolcü Rockfeller'a atfedilen "Bana kazandığım ilk milyon doları sorma; son­raki her centin hesabını ve­reyim" sözü Çin'in ekono­mik kalkınma stratejisinin üzerine gayet şık oturuyor. Ve bunun en canlı örneğini, bu hafta Hırvatistan'da açı­lan ilk BYD (Build Your Dre­ams) showroom'u teyit et­ti. Burası mühim nokta; geri döneceğim.

'Hayasızca taklit'ten dünya devine...

Çinli otomotiv devi BYD 2000’li yılların başında To­yota Corolla ve Honda Civic gibi modellerin tasarımları­nı birebir taklit ederek sek­töre adım attığında, "çakma otomotiv şirketi" diye Ba­tı'da sadece alay konusuydu. Hayasızca bire bir kopyalan­mış tasarımları, hatta logo­ları ve düşük kalite algısıyla "Ee, ne de olsa Çin işi" diye burun kıvrılıyordu.

Ama 20 yıl gibi insan ömrü için bile uzun sayılmayacak bir sürede şirket, muazzam bir dönüşüm geçirdi. Devlet sübvansiyonları, iç pazar­daki agresif büyüme ve Ar- Ge yatırımlarıyla BYD artık, sadece Çin'in değil, dünya­nın en büyük elektrikli oto­mobil üreticilerinden bi­ri. 2023'de Tesla’yı geçerek yıllık bazda en çok elektrik­li otomobil satan marka un­vanını alması da tacın züm­rüdü.

Vaktiyle “ucuz bir taklitçi” olan şirket, bugün batarya­dan çipe kadar tüm teknoloji­sini kendisi geliştiren enteg­re bir dev. O gün burun kıvır­mayıp ışığı gören ve şirkete yatırım yapan herkes bugün Karun kadar zengin. En ba­riz örneği de Warren Buffett. Onun gibi "tutucu ve tem­kinli" bir yatırımcı 2008'de BYD’nin yüzde 10 hissesini almıştı. Çoğu dalga geçti ama yıllar sonra Buffett bu kararı “hayatının en kârlı yatırımla­rından biri” olarak tanımladı. Kaderin cilvesi!

Hırvatistan hamlesi: İşaret fişeği mi?

BYD, sadece otomobil üretmekle kalmadı; elekt­rikli belediye otobüslerden raylı sistemlere kadar bir­çok alana yayıldı. Şirket şu an yılda 3 milyondan fazla araç satıyor ve Av­rupa, Latin Ameri­ka, Afrika gibi pazar­lara bodoslama dal­dı. Şimdi Youtube'da BDY için "Taklitten özgünlüğe, yerelden küresele uzanan bir başarı öyküsü" diye güzelleme videoları­nın biri bir para.

Tam da bu nokta­da Hırvatistan gibi nüfusu 4 milyonu bile bulmayan, son derece küçük bir pazarda açı­lan BYD showroom'u uzman­lara göre agresif Avrupa plan­larında bir "işaret fişeği".

Son yıllarda inşaat sek­töründe patlama yaşanınca "Neden Türk seramik ürün­lerini buraya da satmıyor­sunuz?" diye sorduğum bir iş insanının "Pazar küçük, değmez" dediği bir dönemde Çinli Avrupa'yı fetih youn­da. Üstelik AB'nin zorda­ki otomotiv sektörünü Çin­li rakiplere karşı koruma­ya çabaladığı bir dönemde. Hırvatistan'a 'mayın eşeği' kontenjanından önce MG ve Dongfeng geldi, pazarı yok­ladı, taşları temizledi. Ar­dından BDY fiyakalı bir giriş yapıyor. Biz her Çinliyle bir portakal satamadık ama Çin her gün hepimize bir ürünü­nü satmayı başardı; kimine incik-boncuk, kimine elekt­rikli araba.

Hayat ne tuhaf. Trump'ın tarife savaşlarıyla küresel düzeni sarstığı, korumacılığa döndüğü bir devirde, serbest ticaretin bayrağını Çin eline alıp Avrupa'nın en önemsiz pazarlarında bile burca diki­yor. Liberal dünyanın kıya­met alametleri mi?