Çok uluslu işletmelerde şeffaflık çemberi daralıyor
OECD tarafından Matrahın Aşındırılması ve Karın Taşınması (BEPS) projesi 13. Eylem Planı (Ülke Bazlı Raporlama) çerçevesinde yapılan akran değerlendirmesine ilişkin raporun sonuncusu yayınlanmıştır*.
Rapor, ülke bazlı raporlamanın Nisan 2023 itibariyle 136 ülkede uygulanmasını ülkelerin birbirlerine verdikleri geri bildirim çerçevesinde ele almaktadır.
Ülke bazlı raporlamanın kapsamı
Ülke Bazlı Raporlama, Matrahın Aşındırılması ve Karın Taşınması (BEPS) projesinin asgari standartlarından biridir. Buna göre, çok uluslu şirketlerin, faaliyet gösterdikleri ülkeler arasında gelir, kâr, ödenen vergiler ve ekonomik faaliyetlerin küresel tahsisine ilişkin toplu verileri içeren ülke bazında bir rapor hazırlaması gerekmektedir. Bu rapor, transfer fiyatlandırması ve BEPS risk değerlendirmelerinde kullanılmak üzere bu bölgelerdeki vergi idareleriyle paylaşılmaktadır.
Raporlama yapacak mükellefler
Konsolide grup gelirleri 750 milyon euro ve üzeri olan çok uluslu şirketler raporlama yükümlülüğü altındadır.
Ülke bazlı raporlama ihtiyacı
Kurumlar vergisine ilişkin veri eksikliği, toplanması gereken verginin mali ve ekonomik etkilerinin ölçülmesinde önemli bir kısıtlama oluşturmakta, yetkili makamların ilişkili şirketler arasındaki işlemlere ilişkin transfer fiyatlandırması değerlendirmeleri yapmasını zorlaştırmakta ve vergi incelemesi yapılmasını daha da güçleştirmektedir.
Değerlendirme raporunda öne çıkan hususlar
110'dan fazla ülkede ülke bazlı raporlamaya ilişkin yasal düzenleme yapılmıştır. Bazı ülkelerde ise onaylanmış ve resmi olarak yayımlanmayı bekleyen mevzuat bulunmaktadır.
22 ülke ulusal düzenlemelerini yürürlüğe koymak veya tamamlamak için genel bir tavsiye almış ve 30 ülkede raporlama bakımından iyileştirme için tavsiyeler almıştır. 89 ülkede çok taraflı veya iki taraflı yetkili makam anlaşmaları mevcuttur.91 ülke, otomatik bilgi değişimi standardının uygulanması bağlamında gizlilik ve veri koruma önlemleri hakkında Vergi Amaçlı Şeffaflık ve Bilgi Değişimi Küresel Forumu tarafından değerlendirmeye tabi tutulmuş ve herhangi bir eleştiri almamıştır.
73 ülke, ülke bazlı raporlamaya ilişkin bilgilerin hukuka uygun şekilde kullanılmasını sağlamak için önlemler alındığına dair yeterli güvence sağlamıştır. Ülke Bazlı Raporların değişimi için 3.000'den fazla ikili ilişki artık yürürlüktedir.
Raporda Türkiye pozisyonu
Yasal ve idari çerçeve: Türkiye, kurallarının değişmediğini ve etkin bir şekilde uygulanmaya devam ettiğini teyit etmiştir. Bilgi değişimi çerçevesi: 2018/2019 akran değerlendirmesinde Türkiye, bilgi değişimini bilgi değişimi çerçevesine ilişkin görev tanımıyla tutarlı bir şekilde yürütmesini sağlama yönünde tavsiye almıştır. Bilgi değişimine yönelik süreçlerin yürürlükte olduğunu gösteren ilave bilgiler alınması üzerine bu tavsiye kaldırılmıştır.
Ülke Bazlı Raporların uygun kullanımı: Türkiye, kurallarının değişmediğini ve etkin bir şekilde uygulanmaya devam ettiğini teyit etmiştir. Türkiye tüm referans şartlarını yerine getirmeye devam etmektedir. Rapordan ve diğer OECD çalışmalarından anlaşılacağı üzere bilgi değişimi ve şeffaflık çalışmaları hız kesmeden devam etmektedir.
Ülkeler, birbirlerini akran değerlendirmesi raporlarıyla değerlendirmekte, bilginin hukuka uygun şekilde toplanıp kullanılması için sıkı bir iş birliği göstermektedir. Bu kadar yakın iş birliği ve çalışmanın mükellefler bakımından sonucu şimdilik soru işareti. Bu bilgilerin efektif olarak nasıl kullanıldığı, bilgilere dayalı inceleme yapılıp yapılmadığı şimdilik cevaplanamamaktadır. Bununla birlikte, uzak olmayan bir gelecekte, transfer fiyatlandırması uygulamasının önemli bir uyuşmazlık alanı olarak öne çıkacağını beklemek mümkündür.