Dijital ekonominin vergilendirilmesinde tartışmalar
Bir önceki yazımda Türkiye’nin uluslararası vergi gündeminin gerisinde kaldığına yönelik bir belirleme yapmıştım. Bu yazıda, konuya devam ediyoruz.
Dijital ekonominin vergilendirilmesinde amaç
Bilindiği üzere OECD’nin dijital ekonominin vergilendirilmesi aksiyonu, özellikle çok uluslu ve çok sayıda ülkede, çok büyük ölçekli, ancak uzaktan operasyon yürütebilen teknoloji devlerini, entellektüel sermaye özellikli, çok karlı, çok uluslu işletmeleri, tüketiciye yönelik çok sayıda kullanıcı katılımlı yaratılan satışları ve bu satışlardan elde edilen karlılıkların ilave olarak vergilendirilmesini amaçlamaktadır.
Sütun I-II’nin kapsamı
OECD/G20 Kapsayıcı Çerçeve (IF) üyeleri ekonominin dijitalleşmesinden kaynaklanan vergi sorunlarına yönelik iki sütunlu çözüm üzerinde anlaşmaya varmıştır. Sütun I-II kapsamında vergilenecek işletmeler, dünyadaki tüm sektörlerde faaliyet gösteren (finansal hizmetler ve maden endüstrileri hariç) çok uluslu büyük kuruluşlardır. Anlaşma çok uluslu şirketlerin iş yaptıkları her yerde vergi ödemelerini sağlamak için vergilendirme haklarının yeniden tahsisi (Sütun 1); ve (ii) agresif vergi planlamasını frenlemek için en az %15'lik bir küresel asgari vergi (Sütun 2 veya GloBE) öngörüyor.
Sütun II kuralları
GloBE Kuralları, 750 milyon euronun üzerinde geliri olan çok uluslu şirketlerin faaliyet gösterdikleri her Pazar ülkesinde elde ettikleri gelir üzerinden en az asgari düzeyde vergi - %15 - ödemelerini sağlamak için koordineli bir sistem sağlamaktadır.
Sütun II raporlaması endişeye neden oluyor
16 Mart 2023 tarihinde çeşitli çıkar gruplarından, büyük şirketlerden ve muhasebe firmalarından temsilciler, Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD) İkinci Sütun için vergi raporlamasının içerdiği karmaşıklıktan endişe duyduklarını ve vergisel belirliliği artıran bir yöntem geliştirilmesine yönelik taleplerini ilettiler*.
Sütun II işleyişinde kurallar
Gelir ekleme kuralı, yabancı şube yahut kontrol edilen işletmenin gelirine uygulanan efektif vergi oranı minimum oranın altında ise söz konusu gelirler vergi matrahına dahil edilecektir. (IIR)
Vergilendirilmemiş ödemelerin reddi kuralı, indirimleri reddeden veya bağlı kuruluşun düşük vergi gelirinin gelir ekleme kuralı kapsamında vergiye tabi olmadığı oranda düzeltilmesi. (UTPR) Vergiye tabi olma kuralı, kaynak ülkelerin asgari oranın altında vergiye tabi belli ilişkili taraf işlemlerini kaynakta kesinti yoluyla vergilendirme imkanı sağlayan düzenleme. (STTR)
AB ve diğer ülkeler yol aldı
Kapsam ve içerik yönünden oldukça kompleks özellik gösteren kuralların ulusal mevzuatlarda nasıl uygulanacağına yönelik diğer ülkeler çalışmalarını belli bir seviyeye getirmiş durumdalar. AB Üye Devletleri, OECD İkinci Sütun Küresel Matrah Aşındırma Karşıtı (GloBE) Kurallarını uygulamak için 15 Aralık 2022'de Asgari Vergilendirme Direktifini (2022/2523) onayladı. OECD, Sütun II model kuralları hakkında ayrıntılı teknik bir kılavuz yayınladı. Ülkelerde çalışmalarına hız katmış durumdalar. Örneğin, İspanya Maliye Bakanlığı, 6-24 Mart tarihleri arasında Asgari Vergilendirme Yönergesi'nin (2022/2523) İspanya'da iç hukuka aktarılması konusunda kamuoyu görüşü istedi. 20 Mart 2023'te Almanya Maliye Bakanlığı, Direktifin uygulanmasına yönelik kanun için bir tartışma taslağı yayınladı. İngiltere, 24 Mart 2023’de söz konusu kuralların iç hukukta uygulanması için yasa tasarısını meclise sundu. Türkiye açısından Sütun II kurallarının iç hukukta nasıl uygulanacağına yönelik bir metnin hazırlanması ve kamuoyu tartışmasına açılması gerekmektedir. Mükellefler, henüz kural içeriğine dahi vakıf değil iken teknik tartışmalar hem mali idare hem mükellefler açısından oldukça zorlayıcı olacaktır.