Enflasyon muhasebesinin vergisel etkisi

Enflasyon düzeltmesi, enflasyonist etkiler ve paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle gerçek durumu ifade etmeyen mali tabloların, gerçek durumu ifade eder hale gelmesi amacıyla enflasyonist etkilerden arındırılarak düzeltme işlemine tabi tutulmasıdır.

Şartların oluşmasına rağmen, yapılan kanun değişikliğiyle 2023 yılı sonuna ertelenen enflasyon muhasebesi, yeniden ertelenmez ise 2023 yılı sonu itibariyle yürürlüğe girmiş olacak. Gelir İdaresi Başkanlığınca Enflasyon Düzeltmesine ilişkin olarak 18 Ekim’de taslak tebliğ yayımlanmış ve taslağın geliştirilmesi için çalışmaların devam ettiği açıklanmıştır.

Düzeltme işleminin mali tabloların gerçek durumu ifade etmesini sağlayacağı gibi vergisel bir yansıması da olacaktır. Bu kapsamda, enflasyon düzeltmesinin düzeltme sonrasında vergi matrahlarına etkisini ele almaya çalışacağız.

Enflasyon düzeltmesi nasıl yapılacak

Enflasyon düzeltmesi, parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayıları ile çarpılması suretiyle gerçekleştirilecektir. Enflasyon düzeltmesinde mükellefler aşağıdaki işlemleri sırasıyla yerine getireceklerdir.

a)Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu tespit edilecektir.

b)Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları bulunacaktır.

c)Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde düzeltmeye esas tarihleri ve düzeltme/taşıma katsayıları belirlenecektir.

ç)Düzeltmeye esas tutarlar ait oldukları düzeltme/taşıma katsayılarıyla çarpılacak ve parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanacak ve düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki enflasyon farkları kayıtlara alınacaktır.

d) Parasal olmayan kıymetler düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetler ise düzeltmeye tabi tutulmaksızın mali tabloda gösterilecektir.

Enflasyon düzeltmesinin vergisel etkisi

31/12/2023 tarihli mali tablolar, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.

Düzeltme işlemleri 2023 yılı için vergilemeye yol açmayacak, ancak düzeltilen parasal olmayan kalemler 2024 ve sonraki yıllarda düzeltilmiş değerleri üzerinden dikkate alınacaklarından, 2024 ve takip eden yıllardaki hesaplanacak vergiye etki edecektir.

Böylelikle 2023 dönem sonunun düzeltilmesiyle birlikte 2024 yılından itibaren enflasyon düzeltme farkları gelir tablosu ile ilişkilendirilerek vergi matrahını doğrudan etkileyecektir.

Özkaynakları güçlü olan kurumlarda enflasyon düzeltmesi dönem kârını ve kurumlar vergisi matrahını azaltacak, daha çok yabancı kaynakla finanse edilen özkaynakları zayıf olan kurumlarda ise enflasyon düzeltmesi kârı ve kurumlar vergisi matrahını artıracaktır.

Stokların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasının, dönem kârını artırıcı etkisi olmakla birlikte, bunların enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan maliyet değerleri ile satışa konu edilmesi dönem kârını azaltıcı etkisi olacaktır.

Dolayısıyla Enflasyon düzeltmesi daha az vergi ödeneceği anlamına gelmediği gibi bazı işletmelerde daha fazla vergi ödenmesine yol açabilecek olup düzeltmenin vergisel etkisi işletmelerin yapısına göre farklılık gösterecektir.