Enflasyon raporunu beklerken

Merkez Bankası yılda 4 kez enflasyon raporu yayımlıyor. Bu raporun sunumu bizzat başkan tarafından yapılıyor ve sunum sonrasında da gazeteci ve ekonomistlerin soruları yanıtlanıyor.

Kendi adıma ekonomiye ilişkin en merakla beklediğim aktivitelerden biri bu sunumlar. Bir kere her şeyden önce raporun içinde merkez bankasının yıl sonuna ilişkin enflasyon tahmininin ne olduğu yer alıyor.

Bu tahminde bir revziyon gerçekleştiyse de bu değişikliğin sebepleri detaylandırılıyor. Maalesef merkez bankamız son yllarda tahmin yapma ve bunu gerçekleştirme konusunda pek mahir değil. Özellikle uygulanan deneysel ekonomi modelinde enflasyon arşa çıktığı için yıl başındaki tahminlerle gerçekleşmeler arasında uçurumlar oluştu.

3 enflasyon raporu

 Mayıs 2023 seçimlerinden sonra yeni ekonomi yönetimiyle beraber 3 tane enflasyon raporu gördük. Bu yazının yayınlandığı günse dördüncü raporu alacağız. 2023 Temmuz ve Kasım’da 2023 yılının üçüncü ve dördüncü enflasyon raporlarında başkan Hafize Gaye Erkan’dı.

Şubat 2024’teki enflasyon raporunda ise başkan Fatih Karahan’dı. Hafize Gaye Erkan’ın ilk rapor sunumunda ekonomi kamuoyunda yarattığı heyecan üst seviyedeydi. Enflasyon konuşurken baz etkisini, önceki dönemin kötü gelen enflasyon rakamları sonrası bu yıl normal bir enflasyon bile gelse yıllık enflasyonun düşük gözükmesi şeklinde tarif ederiz kabaca.

Aynı şey merkez bankası yönetimi için de söz konusu olmuş ve “optimizasyon” kelimesinin kullanılması bile piyasada yüreklere su serpmişti. Fakat ekonomi dışı bir takım sebeplerle Hafize Hanım’ın başkanlığı çok uzun sürmedi ve 2 Şubat 2024’te görevinden ayrıldı. Hemen bir hafta sonra da 2024 yılı ilk enflasyon raporu sunumu yapıldı. Bu sefer öncekilere göre bir farklılık vardı ve iki başkan yardımcısı da başkanla birlikte soruları cevapladılar. Optimizasyon kelimesi gibi bu sefer de heyecan yaratan kavram “linkler” oldu.

Merkezin zor sınavı

31 Mart seçimleri öncesi piyasalarda yaşanan hareket merkez bankası için önemli bir sınav oldu. Önceki seçimlerden sonra yaşanan kur hareketlerinin akıllarda bıraktığı kötü hatıralar vatandaşları döviz almaya yönlendirdi. Zaten rezervlerimizin düşük seviyelerde olmasının üstüne bir de döviz talebi merkez bankasını 5 puanlık faiz artırımına zorladı. Bana kalırsa böyle bir artırım planlar içinde yoktu, biraz da mecbur kalındı. Gelinen bu noktada işlerin biraz durulduğunu ve normale doğru bir yolun açıldığını söyleyebiliriz. Muhtemelen bu toplantıda daha kendine güvenli bir merkez bankası yönetimi izleyeceğiz.

Tahmin kısmına geri dönmek istiyorum. Bahsettiğim gibi önceki merkez bankası yönetiminin tahminlerindeki başarısızlığı artık anmaya değmez, herkesin malumu. Yeni durumdaki karneye bakalım. 2023 birinci ve ikinci enflasyon raporlarında yıl sonu tahminleri %22.3’tü. Yeni yönetimin ilk enflasyon raporunda bu tahmin %58’e yükseltildi.

Bu değişimin 10.9 puanı “tahmin sapması ve tahmin yaklaşımındaki değişim”den geldi. Kimse de önceki yönetime; “Siz nasıl ölçüyordunuz ki yeni gelenler sadece yaklaşım değişiminden yıl sonu tahminine 11 puan ekledi?” diye sormadı. Kasım’da yayımlanan 2023 dördüncü enflasyon raporundaysa yıl sonu tahmini %58’den %65’e yükseltildi. Ve nitekim yıllık enflasyon da 2023’te %64.77 geldi. Bu raporda 2024 yıl sonu enflasyon tahmini de %36’ydı.

Kur geçişkenliğini sınırlı tutacak

2024’ün ilk raporunda yılsonuna ilişkin tahminde bir değişikliğe gidilmedi. Halbuki Ocak 2024’te aylık enflasyon %6.7 gibi çok yüksek bir oranda geldi. Merkez bankası bu yükselişin en büyük sebebinin ücret artışları olduğunu söyledi. Hatta tahmin güncellemesi detayında 1.5 puanlık yukarı yönlü etkinin “birim işgücü maliyeti”nden geldiğini belirtti. Bu ve diğer yukarı çeken faktörlere rağmen yıl sonu enflasyon tahminini değiştirmemesini de “enflasyon ana eğilimi”ndeki 3.2 puanlık aşağı yönlü etkiye bağladı.

Bu kısaca biz o kadar sıkacağız ki 3.2 puanlık yukarı yönlü etkiyi bertaraf edeceğiz demekti.Geldik yeni bir tahmin zamanına. Her ne kadar enflasyon rakamları aylık olarak beklentinin üzerinde gitmiş olsa da merkez bankası bence bu raporda da %36’lık tahminini değiştirmeyecek. Bu şekilde de piyasaya sıkı kalacağı sinyalini net bir şekilde vermiş olacak. Diğer taraftan kuru baskılayarak enflasyona olan geçişkenliği sınırlı tutmaya devam edecek.