Gümrük Birliği ve temel haklar

En son yazacağım cümleyi ilk cümle olarak kullanayım: Avrupa Birliği ile Türkiye’nin ticari ilişkilerini güçlendirilmesinin önündeki en temel sorun, temel haklar sorunu… AB’nin Türkiye ile 1996 yılında yaptığı Gümrük Birliği anlaşmasının üzerinden 27 yıl geçti.

Geçen yüzyıldan kalma Gümrük Birliği anlaşmasından sonra değişen küresel ticaret uygulamalarıyla ortaya çıkan yeni sorunlar karşısında yetersiz kalması son derece anlaşılabilir ve doğal. Türkiye uzun bir süredir Gümrük Birliği’nin güncellenmesini talep eden taraf. AB ile Türkiye’nin yıllık ticareti yaklaşık 200 milyar euroyu bulmasına rağmen, geçerli kurallar geçen yüzyıldan kalma.

Gümrük Birliği'nin günümüz ticaretine uyum sağlaması için hızla güncellenmesi gerekiyor. Hem AB hem de Türkiye bu durumun farkında. Ancak son yıllarda ilişkilerde yaşanan gerilime kadar uzanan durgunluk, AB’nin Gümrük Birliği’nin güncellenmesini sürüncemede bırakmasına neden oluyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son açıklamasında “Avrupa Birliği ile ticaretimize yeni bir boyut kazandırmak üzere Gümrük Birliği'nin güncellenmesine yönelik çalışmalarımızı yoğunlaştıracağız” demesi, Gümrük Birliği’ni yeniden Türkiye-AB ilişkilerinin merkezine taşıdı. AB Komisyonu Komşuluk ve Genişlem eden Sorumlu Üyesi Oliver Varhelyi geçtiğimiz hafta Ankara’yı ziyaret etti. Türkiye ile Gümrük Birliği, piyasaya erişim ve vize kolaylaştırması alanlarında ilerlemeye hazır olduklarını belirten Varhelyi, AB-Türkiye ilişkilerinde hızla ilerlenmesi mümkün olan alanları, Gümrük Birliği, piyasalara erişim, enerji, teknoloji ve gıda olarak sıraladı ve bu konularda yıl sonuna kadar somut olumlu adımlar atılabileceğini ifade etti.

AB’nin Genişleme Komiseri Varhelyi sosyal medya hesabından, “Türkiye, AB’nin 6’ncı en büyük ticaret ortağıdır. Gümrük Birliği’nin güncellenmesini de göz önünde bulundurularak, ticareti rahatsız eden unsurlarla hızlı bir şekilde mücadele edilmesinde daha fazla ilerleme sağlamaya kararlıyız” mesajını paylaştı.

Teknik düzeyde çalışma!

 Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Varhelyi ile yaptığı görüşmede Gümrük Birliği güncellemesiyle ilgili müzakerelerin bir an önce başlaması konusunda AB ile hemfikir olduklarını, gelecek hafta itibarıyla heyetlerin bir araya geleceğini, çalışmaların hız kazanacağını açıkladı. Ticaret Bakanı Ömer Bolat da “Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı AB ile ticari ve ekonomik iş birliğini karşılıklı adımlarla çok daha yukarılara taşıyacağız. Ekim ayında ticaret çalışma grup toplantılarında teknik düzeyde çalışma başlayacak” açıklaması yaptı. Zaten “teknik düzeyde” ilerleyen genel AB ile Türkiye ilişkilerinden sonra Gümrük Birliği güncellenmesi konusunda da “teknik düzeyde” çalışma başlatılması, alınacak yolun çok uzun olacağı anlamına geliyor Brüksel’den bakınca…

10 yıldır başlayamadı

 Gümrük Birliği güncellemesi konusunda yapılan çalışmalar 2014 yılında düğmeye basılmış, güncelleme müzakerelerinin 2017 yılında başlaması öngörülmüştü. Gümrük Birliği’nin güncellemeye ilişkin resmi müzakerelerin AB Komisyonu’nun AB Konseyi’nden yetki almasının ardından başlayabilecek. Üye ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarından oluşan AB Konseyi’nin bu konuda adım atması için AB üyesi bütün ülkelerin onayı gerekiyor. İlk cümleye geri dönelim, Türkiye’nin temel insan hakları konusunda atacağı adımlar Gümrük Birliği’nin güncellenmesinin hızını belirleyecek…