Almanya “tam üyelik” demed

Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Dev­letleri’nden (ABD) sonra ilk yurt dışı ziyare­tini Türkiye’ye yapan Almanya Başbakanı Fried­rich Merz, Türkiye’nin “AB tam üyeliği” yerine “stratejik ortaklık” önerisi yaptı.

Cumhuriyet Bayramı’nın ilk günü Ankara zi­yaretini gerçekleştiren Merz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesi öncesin­de Anıtkabir’e çıktı. Almanya Başbakanı Merz, Anıtkabir Özel Defteri’ne “Mustafa Kemal Ata­türk 102 yıl önce Türkiye Cumhuriyeti’ni kura­rak yeni bir çağı başlattı. Devlet adamı ve vizyon sahibi bir kişi olarak ülkesini Avrupa’nın idealle­riyle bütünleştirdi ve çağdaşlık yolunda ilerlet­ti. Onun fikirleri günümüzde Almanya Federal Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki derin dostlukta halen etkisini sürdürüyor” notu­nu yazdı.

Almanya Başbakanı Merz, Cumhurbaş­kanı Erdoğan ile basın toplantısında dile getir­diği stratejik diyalog açılımı, gelecekte inşa edil­mesi hedeflenen “stratejik ortaklığa” dönük bir “niyet beyanı” olarak değerlendiriliyor. Türkiye ile de iyi ilişkilerin ve ortaklığın derinleştirilme­sinin yeni dönemin gereği olduğunu, ilişkilerde potansiyelin bulunduğunu ve bunu değerlendir­mek istediklerini dile getiren Merz, dünyanın, büyük güçlerin mücadelesine sahne olan yeni bir jeopolitik döneme girdiğini, bu nedenle Av­rupa’nın ve Almanya’nın “stratejik ortaklıkla­rını” genişletmek durumunda olduklarını ifade etti.

Alman diplomatik kaynaklar, “stratejik di­yalog açılımı”nın ilk adımlarının Angela Merkel döneminde atılmaya başlandığını, Ocak 2016’da ilk Almanya-Türkiye Hükümetler Arası Stra­tejik İstişareler Toplantısı’nın düzenlendiğini, daha sonraki yıllarda gerginliklere rağmen Olaf Scholz döneminde de çabaların sürdüğünü dile getiriyorlar. AB-Türkiye ilişkilerini geliştirmek istediklerini belirten Almanya Başbakanı Merz, ”tam üyelik” kelimesini kullanmamaya özen gös­terdi. Merz’in “Şahsen ben ve federal hükümeti­miz, Türkiye’yi Avrupa Birliği’nin sıkı bir şekilde yanında görüyor” ifadesi Türkiye’de “Türkiye’yi AB’de görmek istiyoruz” şeklinde kamuoyuna aktarıldı.

Diplomatik kaynaklar, Merz’in, AB ile Türkiye arasında stratejik diyaloğu yeniden baş­latmak istediklerini kaydetmekle birlikte, bunun için Kopenhag kriterlerine uyumun şart oldu­ğunu, Türkiye’de ise hukuk devleti ve demokra­si anlayışı ile uyuşmayan kararlar alındığını söy­lediğine dikkat çektiler. Alman hükümet kaynak­ları, Türkiye’nin AB sürecinin canlanmasının, demokrasi ve insan hakları alanında ilerlemeye bağlı olacağının altını çizdiler.

“İmtiyazlı ortaklık” yerine “Stratejik ortaklık”

Almanya Başbakanı Friedrich Merz’in “başla­tılacağını duyurduğu stratejik diyaloğ”un strate­jik bir ortaklık zemininin inşasını sağlayıp sağla­mayacağı ve bunun çerçevesinin nasıl çizileceği henüz bilinmiyor. Merz ve Erdoğan, dışişleri ba­kanları Hakan Fidan ile Johann Wadephul’u, “Al­manya-Türkiye Stratejik Diyalog İstişareleri”ni canlandırmakla görevlendirdi.

Sığınmacıların iadesi ve Hamas etkisi

Türkiye’nin Almanya için önem taşıyan iki alanda son dönemde adım atmaya başlamış ol­ması, Merz’in stratejik diyalog açılımını günde­me taşımasına neden oldu. Özellikle, Türkiye’nin Almanya’da sığınma başvuruları reddedilen Türk vatandaşının, daha hızlı bir şekilde Türkiye’ye sınır dışı edilmelerinin kabul edilmesi ve “Tür­kiye’nin Hamas üzerindeki etkisi” her iki tarafı da memnun etti.

Almanya Başbakanı Merz, An­kara ziyareti esnasında, “geçtiğimiz mayıs ayın­dan bu yana, 2024 yılının toplamından daha faz­la Türk vatandaşını Türkiye’ye sınır dışı edebil­diklerini” açıkladı. Merz, “Bunu daha da artırmak istiyoruz” sözleriyle Türkiye ile bu konuda anlaş­tıklarını dile getirdi.

Türkiye’nin Hamas üzerin­de etkisini kullanmasının, rehinelerin bırakılma­sı, ateşkesin sağlanması konusunda kritik önem­de olduğuna dikkat çeken diplomatik kaynaklar, “Hamas’ın silahsızlandırılması için Türkiye’nin baskıyı sürdürmesi beklentileri”ni dile getiri­yor. Başbakan Merz, “Türkiye’nin, Hamas’ın an­laşmanın ikinci aşaması konusunda ikna edilme­si için elindeki tüm imkanları kullanmasını umut ediyoruz” diye konuştu.

“İmamoğlu” sorusuna “Kopenhag” hatırlatması

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ortak basın top­lantısında konuşan Almanya Başbakanı Friedri­ch Merz, Türkiye ile göç, ekonomi, dış politika ve güvenlik konularındaki iş birliğinin önemine vurgu yaptı. Bir Alman gazetecinin “19 Mart’ta beri tutuklu bulunan İstanbul Büyükşehir Bele­diye Başkanı Ekrem İmamoğlu sorusu”na Merz, Türkiye’nin Kopenhag kriterlerini henüz yeri­ne getirmediğini vurguladı. Almanya Başbakanı Merz, “AB’ye giden yol Kopenhag Kriterlerinden geçmektedir, Türkiye’de hukukun üstünlüğü ve demokrasi konularında beklentileri karşılama­yan kararlar alındı” demekle yetindi.