Okullarda cep telefonu yasağı

Belçika Eğitim Bakanı Zuhal Demir ile ortak dostumuzun evinde karşılaştık bir akşam yemeğinde. Elbette konu bir süre sonra bu eğitim yılı başında uygulamaya başlanılan “okullarda cep telefonu yasağı”na geldi.

Belçika’da Yeni Flaman Birliği (NV-A) partisinden siyasete giren ve hem milletvekili olarak hem de bakan olarak birçok “yenilikçi fikir”leriyle dikkat çeken Eğitim Bakanı Zuhal Demir, okullarda cep telefonu kullanımında oldukça “muhafazakar” bir politika izliyor.

Uzmanlar, cep telefonlarının “dikkat süresini kısalttığı”nı ve okullardaki “akran zorbalığı”nı artırdığını vurguluyor.

Yaşadığımız dijital çağda, dünya genelinde okullarda cep telefonu ve dijital cihaz kullanımına yönelik kısıtlamalar artıyor. Belçika, Fransa, Hollanda, İtalya, Yunanistan, Güney Kore, Avustralya ve kısmen Türkiye’de okullarda cep telefonu yasağı getirildi.

Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı 2023 yılında yayımladığı genelgeyle, okullarda akıllı cep telefonu kullanımına kısıtlama getirdi. Geçtiğimiz ağustos ayında yayımlanan yeni bir genelgede, 2025-2026 eğitim öğretim yılında da bu uygulamaya devam edileceği ve okullarda cep telefonu kullanımının kısıtlanacağı belirtildi. 81 ilin milli eğitim müdürlüklerine gönderilen genelgede öğretmenlerin sınıfta telefon kullanmaması, dijital bağımlılığa neden olan etkenlere karşı farkındalığın artırılması ve ödevlerde sosyal medya uygulamalarının kullanımından kaçınılması istendi. Uzmanlar, okullarda “netleştirilmiş ve sertleştirilmiş, her okulun uygulamak zorunda olduğu bir düzenleme” gerektiğine dikkat çekiyor.

Beyin haz merkezinin cep telefonu uygulamaları ile sürekli uyarılmasının dikkat süresini azalttığını belirten Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde Prof. Dr. Yelkin Diker Coşkun, cep telefonu kullanımının dopamin bağımlılığına neden olduğuna dikkat çekiyor. Prof. Dr. Coşkun, “Almanya’da yakın zamanda yapılmış bir araştırmada çocuklar 24 saat boyunca cep telefonundan uzaklaştırılıyor. Sonrasında yapılan beyin görüntülemelerinde, beynin ön bölgesindeki haz merkezinde daha sakin bir yapı görünüyor. Bu, çocukların dikkat ve bellek süreçlerinin daha sağlıklı işlemesi anlamına geliyor”

BM de yasak istiyor

Birleşmiş Milletler (BM) de okullarda akıllı cep telefon kullanımının, öğrenmeyi desteklemek amaçlı olması gerektiğine işaret ediyor. BM raporuna göre her dört ülkeden birinde, okul hayatında telefon kullanımını sınırlayan kurallar uygulanıyor. BM’nin eğitim, bilim ve kültür ajansı olan UNESCO, akıllı telefonların dikkat dağınıklığı, öğrenci mahremiyeti ve siber zorbalık riski yaratabildiğini savunuyor.

UNESCO 2023 yılında, öğrencilerin dikkatini dağıtmamak ve öğrenmeyi engellememek için akıllı telefonların sınıflarda yasaklanması yönünde bir çağrı yaptı. UNESCO’nun bir araştırmasına göre, bildirim geldiğinde telefonun yakınlarda bulunmasının bile öğrencilerin konsantrasyonunu bozmaya yetiyor. Öğrencilerin derse yeniden odaklanmaları ise 20 dakikayı buluyor.

İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre, refah düzeyi yüksek ülkelerde 12 ila 15 yaş arasındaki çocukların yüzde 96’sının kendi cep telefonu var.

Antisosyal hareketlere yol açıyor

Birmingham Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırmada 30 farklı ortaokulun teneffüs ve öğle tatillerinde akıllı telefon kullanımına ilişkin kurallar karşılaştırıldı. Toplam 1227 öğrenciyi kapsayan araştırmaya göre, yasak; sağlık, huzur ve derslere odaklanma bağlamında amaçlanan iyileşmeyi göstermiyor. Buna karşın, akıllı telefonlarda ve sosyal medyada fazla zaman geçirmek ile ruh sağlığının bozulması, düzensiz uyku, düşük notlar ve okul içinde antisosyal hareketler arasında doğrudan bağlantı olduğu ifade ediliyor.

Araştırmaya göre sadece okullara özel bir yasağın, amaçlanan iyileşmeye yetmediğine ve okul dışında da aileler tarafından cep telefonu kullanımına belirli sınırlamalar ve kısıtlamalar getirmeleri gerektiğine dikkat çekildi.

Kendi rahatımız için henüz iki yaşındaki çocuğumuz önüne akıllı cep telefonu koyan bizim gibi toplumlarda bu yasağın uygulanması çok zor görünüyor. Eğitim ailede başlar, öğretim okullarda…