Hazine’den iki ayda rekor dış borçlanma
Ocak-şubat dönemindeki 305,4 milyar liralık bütçe nakit açığının 198,3 milyarı iç, 89,3 milyarı dış olmak üzere toplam 287,6 milyarı net borçlanma ile finanse edildi. Özellikle dış borçlanmadaki artış dikkati çekti. Sadece iki aydaki net dış borç kullanımı, 2023 ve 2022 yıllarının tümündeki yıllık tutarlara yaklaştı, önceki tüm yılların ise açık farkla üstünde gerçekleşti.
Merkezi yönetim bütçesinin, 305,4 milyar lira ile yüksek düzeyde “nakit açığı” verdiği bu yılın ilk iki ayında, bunun finansmanı için Hazine’nin gerçekleştirdiği toplam net borçlanma da rekor kırdı. Özellikle bu dönemdeki net dış borçlanma miktarı, son iki yıldaki yıllık tutarlara yaklaştı, önceki tüm yıllardakinin ise açık farkla üzerinde gerçekleşti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, geçen yılın ocak-şubat dönemindeki 202,8 milyar lira olan açığı bu yıl aynı döneminde 304,5 milyar liraya yükselen merkezi yönetim bütçesinden sonra, bunun finansmanı için bu dönemde gidilen borçlanmaya ilişkin verileri de açıkladı. Buna göre, geçen yıl ilk iki ayda bütçe emanetleri ve avans kullanımları sonrası 178,3 milyar liraya düşen bütçenin “nakit açığı”, bu yıl aynı dönemde ise 305,4 milyar lira ile bütçe açığının da üzerinde oluştu.
Hazine bu açığın 18,5 milyar lirasını kasa-banka mevcudu ile karşılarken kalan finansman için toplam 287,6 milyar liralık net borçlanmaya gidildi. Hazine’nin ilk iki aydaki toplam net borçlanması geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 72,6 üzerinde gerçekleşti. Bu yılki borçlanmanın 141,8 milyar lirası ocak, 145,8 milyar lirası şubat ayında gerçekleşti.
Brüt iç borçlanma 367 milyar
Hazine, bütçe açığının büyük bölümünü yine iç borçlanma yoluyla finanse etti. İki ayda, vadesi gelen iç borçları dolayısıyla 169,1 milyar liralık geri ödeme gerçekleştiren Hazine, bu dönemdeki ihraçlarla 367,4 milyar liralık yeni iç borçlanmaya gitti. Böylece Hazine’nin iki aylık “net” iç borçlanma tutarı 198,3 milyar lira olarak gerçekleşti.
Geçen yılın aynı dönemindekinin 2,6 katı iç borç itfası gerçekleştiren Hazine’nin yeni ihraçlarla yaptığı iç borçlanma tutarında 2023’ün aynı dönemine göre artış yüzde 120,4, net iç borçlanma miktarındaki artış ise yüzde 66,2 oldu. Hazine bu yıl da iç borçlanmayı esas olarak TL cinsi tahvil ihracı ile gerçekleştirdi. Eski TL tahvil ihraçlarından vadesi gelenler dolayısıyla iki ayda 21,4 milyar liralık geri ödeme yapan Hazine, aynı dönemde bu kağıtlarla 255 milyar liralık yeni borçlanmaya gitti.
Böylece Hazine’nin TL tahvil ihracıyla yoluyla yaptığı net iç borçlanma iki ayda 233,6 milyar liraya çıktı. TL cinsi Hazine bonosu ihraçları dolayısıyla geçen iki ayda 18,9 milyar liralık geri ödeme gerçekleştiren Hazine, bu yıl aynı dönemde geri ödemesi bulunmayan bu kağıtlarla borçlanma yoluna başvurmadı.
Hazine, bu yıl, döviz cinsi bono ihracı yoluna da başvurmazken, döviz cinsi tahvillerde 147,8 milyar liralık geri ödeme gerçekleştirip 112,5 milyar liralık yeni borçlanmaya gitti ve bu kağıtlara dayalı borçlarında 35,3 milyar lira ile net ödeyici oldu.
Rekor dış borçlanma
Hazine’nin bu yılın ilk iki ayındaki borçlanmasında en çarpıcı gelişme ise dış borçlar cephesinde yaşandı. İki ayda vadesi gelen dış borçları dolayısıyla 8,1 milyar lira tutarında itfa gerçekleştiren Hazine, aynı dönemde 97,4 milyar lira ile bunun yaklaşık 12 katı yeni dış borçlanmaya gitti. Böylece Hazine’nin iki aylık “net” dış borçlanması 89,3 milyar lira ile geçen yılın eş dönemindekindekinin yüzde 88,8 üzerinde gerçekleşti.
Dış borçlanma esas olarak şubatta gerçekleşti. Ocakta borçlanabildiğinden daha fazla geri ödeyerek yaklaşık 1 milyar lira ile “net ödeyici” olan Hazine, dış finans çevrelerinde Türkiye’ye yönelik algıda iyileşmenin başladığı şubat ayında ise 4,4 milyar liralık geri ödemeye karşılık 94,7 milyar liralık kullanım gerçekleştirerek 90,3 milyar liralık net dış borç sağladı.
Tüm yılların rekoru kırılıyor
Hazine’nin geçen yıl iki ayda 47,3 milyar lira olan net dış borçlanması, yılın tümünde de 99,8 milyar lira olarak gerçekleşmişti. Söz konusu tutar, 2022’de de 95,8 milyar lira olmuştu. Buna göre bu yıl daha ilk iki aydaki net dış borçlanma, 89,3 milyar lira ile 2023 ve 2022 yıllarının tümündeki net dış borçlanma tutarlarına yaklaştı, önceki yılların tümündeki yıllık net dış borçlanma miktarlarının ise açık farkla üzerinde gerçekleşti.
Bu yılın tümündeki gerçekleşecek net dış borçlanmanın önceki tüm yıllardaki tutarları aşacağı bekleniyor. 2023’ün ikinci yarısından itibaren yeni ekonomi yönetiminde uygulanan “sıkı para” temelli ekonomik politikaların da etkisiyle dış finans çevrelerinin algısındaki iyileşme, kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in 9 Mart’ta Türkiye’nin kredi notunu “B”den “B+”ya yükseltmesi ve not görünümünü de “durağan”- dan “pozitif ”e çevirmesi ile daha da somutlaştı.
Uzun yıllar sonra bir ilk olan bu not artırımı, Haziran 2023'ten beri uygulanan politika değişikliklerinin dayanıklılığı ve etkinliğinin göstergesi olarak değerlendiriliyor. Bu gelişmeler, izleyen dönemde dış kaynak temininde koşullarında iyileşmenin artması ve dış borçlanma imkanlarında artış senaryolarını destekliyor.