Konut yatırımcısı rotayı yurtdışına çevirdi

Türkiye’de bir süredir durgunluk yaşanan konut sektöründe sa­tışlar düşüşe geçerken, Türk vatandaşlarının başka ülke­lerde taşınmaz alımlarında ise hızlı bir artış yaşanıyor.

Yabancıların Türkiye’den konut alımına ilgisinin gi­derek azaldığı, konut kredi­si faizlerinin aşırı yükseldi­ği ve orta gelir grubunun alım gücünün düşmesi nedeniy­le talebin baskılandığı, iç pi­yasanın giderek daraldığı bu süreçte Türkiye’de konut sa­tışları düşüşe geçti. Üst gelir grubunda yer alan yatırım­cı tipi yerli alıcıların ilgisi ise yurt dışına yöneldi. Bu ge­lişmelerle, başka ülkelerden konut alımı için yurt dışına transfer edilen dövizler yılın ilk yedi ayı itibarıyla 1,2 mi­yar doları aştı.

Gayrimenkul için giden gelene yaklaştı

Merkez Bankası ödeme­ler dengesi verilerine göre ocak-temmuz döneminde ya­bancıların Türkiye’deki gay­rimenkul yatırımları geçen yılın eş dönemine göre yüzde 23,5 azalarak 1 milyar 824 mil­yon dolara geriledi. Aynı dö­nemde Türklerin gayri men­kul edinimi için yurt dışına plase ettiği dövizler ise yüzde 20,8 artışla 1 milyar 203 mil­yon dolara ulaştı. Geçen yıl ilk yedi ayda yabancıların gayri­menkul alımı için Türkiye’ye getirdikleri dövizden Türkle­rin bu amaçla yurt dışına gö­türdükleri sermaye düşüldü­ğünde bu alanda 1 milyar 387 milyon dolar olan net giriş, bu yıl aynı dönemde 55,2 azala­rak 621 milyon dolarda kaldı.

Temmuz sonu itibarıy­la son bir yılda ise yabancı­lar Türkiye’den 3 milyar do­larlık gayrimenkul satın alır­ken, Türklerin yurt dışındaki alımları 1 milyar 989 milyon dolara ulaştı.

Yabancılar toplam 5,9 milyar dolar getirdi

Yeni tesis kurma ya da ku­rulu tesisleri satın alma­ya yönelik “sermaye” yatı­rımları cephesinde ise bu yıl ocak-temmuz döneminde 3 milyar 433 milyon dolarlık bir giriş yaşandı. Gayrimenkul alımlarının bir kerelik etkisi­ne karşılık, üretim ve ihracat yaparak, istihdam yaratarak ekonomiye sürekli katma de­ğer sağlayan söz konusu yatı­rımlara yönelik girişler geçen yılın aynı dönemine göre yüz­de 14,7 arttı. Ancak aynı dö­nemde yüzde 175 artarak 445 milyon dolara ulaşan tasfi­yeler düşüldüğünde net doğ­rudan sermaye yatırım girişi yüzde 5,6 artışla 2 milyar 988 milyon dolar oldu.

Bu dönemde yabancıların Türkiye’deki grup şirketleri­ne kullandırdığı kredi ve öde­meler de yüzde 64,1 artışla 1 milyar 85 milyon dolara ulaş­tı. Böylece yedi ayda, (konut alımları hariç) toplam net doğrudan sermaye yatırım gi­rişi 4 milyar 73 milyon dolar­la geçen yılın aynı dönemin­dekinin yüzde 16,7 üzerinde gerçekleşti.

Yabancıların bu dönemdeki 1,8 milyar dolarlık konut alım­ları da dahil edildiğinde 5 mil­yar 897 milyon dolara ulaşan toplam doğrudan yatırım giri­şi geçen yılın eş dönemine gö­re sadece yüzde 0,4’lük bir ar­tış kaydetti.

Giden sermaye 3,2 milyar dolar

Aynı dönemde Türklerin sadece doğrudan “sermaye” yatırımı için yurt dışına çı­kardığı kaynak 2 milyar 198 milyon, 528 milyon dolarlık tasfiye düşüldükten sonra bunun neti 1 milyar 670 mil­yon dolar oldu. Bu dönemde yurt dışı grup firmalara 361 milyon dolarlık da kredi ve di­ğer türde aktarma gerçekleş­ti. Böylece doğrudan serma­ye yatırımı için yedi ayda yurt dışına giden toplam döviz, geçen yılın aynı döneminde­kinden yüzde 4,6 daha az ol­mak üzere 2 milyar 31 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde Türklerin gay­rimenkul alımı için götürdü­ğü 1,2 milyar dolar da eklen­diğinde doğrudan yatırımlar cephesinde toplam sermaye çıkışı yüzde 3,5 artışla 3 mil­yar 234 milyon dolara ulaştı.

Yedi aylık net giriş 2,7 milyar dolar

Sermaye yatırımı, gayri­menkul alımı ve grup içi ak­tarma olarak yabancıların doğrudan yatırım için yedi ayda Türkiye’ye getirdiği top­lam döviz tutarından aynı dö­nemde Türklerin bu amaçlar­la yurt dışına aktardığı tutar düşüldüğünde, net döviz giri­şi 2 milyar 663 milyon dolar oldu. Bu tutar geçen yılın ay­nı dönemindekinin yüzde 3,1 altında gerçekleşti. Buna göre söz konusu net döviz girişi, ilk yedi ayda 16 milyar 48 milyon dolar olan cari işlemler açığı­nın finansmanına yüzde 16,6 oranında bir net katkı sağladı.

En çok Türk yatırımı gayrimenkule

Türklerin tasfiyeler ve grup içi aktarmalar hariç, konut alımı dahil ilk yedi ayda yaptığı yurt dışı doğrudan yatırım 3 milyar 401 milyon dolar olurken, bunun 1 milyar 470 milyon dolarla en büyük bölümünü konut alımlarının de içinde yer aldığı “gayrimenkul faaliyetleri” için yapılan transfer oluşturdu.

Türklerin yurt dışı yatırımlarında ikinci büyük payı 534 milyon dolarla madencilik ve taş ocakçılığı sektörü aldı. Bu sektörü 271 milyon dolarla inşaat izledi. Çeşitli imalat sanayi alt sektörlerinde yapılan yatırımlar için transfer edilen toplam kaynak 257 milyon dolara ulaştı. Finans sektörü de 235 milyon dolarla Türklerin bu dönemde en çok yatırım yaptığı alanlar arasında yer aldı.

Türkiye’ye en çok yatırım Hollanda’dan

Ocak-Temmuz döneminde Türkiye’ye gerçekleşen brüt 3 milyar 433 milyon dolarlık doğrudan sermaye yatırımında ise en büyük payı 703 milyon dolarla Hollanda aldı. Bunu 514 milyon dolarla Almanya, 453 milyon dolarla ABD, 249 milyon dolarla İngiltere, 243 milyon dolarla İrlanda, 231 milyon dolarla Norveç, 168 milyon dolarla İsviçre izledi. BAE 99 milyon, İspanya 74 milyon ve Azerbaycan 70 milyon dolarla bu dönemde Türkiye’ye en çok sermaye yatırımı yapan ilk on ülke arasında yer aldı. Yedi aylık dönemdeki toplam yatırımın 2 milyar 175 milyon dolarla yüzde 63,4’lük bölümünün Avrupa ülkelerince gerçekleştirildiği belirlendi.

2002 başından bu yılın temmuz sonuna kadar olan dönemde yabancıların Türkiye’ye toplam brüt doğrudan sermaye yatırımı ise 189 milyar 716 milyon dolar oldu. Bunun 137 milyar 822 milyon dolarla yüzde 72,6’sını Avrupa sermayesi gerçekleştirdi. Hollanda 29 milyar 798 milyon dolarla bu dönemde en çok yatırım yapan ülke oldu. Bu ülkeyi 15 milyar 120 milyon dolarla ABD, 14 milyar 50 milyon dolarla İngiltere izledi.

 Kümülatif bazda en çok Hollanda’ya

Ancak Hollanda, yıllar itibarıyla kümülatif bazda en fazla yatırım yapılan ülke konumunu açık farkla hala koruyor. 2002 başından bu yılın temmuz sonuna kadar olan dönemde tutarı 69 milyar 4 milyon dolara ulaşan Türklerin yurt dışına gerçekleştirdiği toplam brüt doğrudan yatırımın 19 milyar 907 milyon dolarla tek başına yüzde 28,7’lik bölümünün bu ülkeye yapıldığı görülüyor. Türklerin bu dönemdeki toplam yatırımında Avrupa ülkelerinin toplam payı 42 milyar 898 milyon dolarla yüzde 62,2’ye ulaşıyor.

 Yatırım tercihinde ABD öne geçti

 Türk sermayesi, bu yıl ilk yedi ayda en fazla doğrudan yatırımı 691 milyon dolarla Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) gerçekleştirdi. Önceki yıllarda Türk sermaye göçünde birinci adres olan Hollanda anılan dönemde 520 milyon dolarla ikinci sırada yer aldı. Sırasıyla İngiltere 416 milyon, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) 295 milyon, Almanya 270 milyon, Yunanistan 216 milyon, İtalya 124 milyon, İsviçre 70 milyon, Rusya 63 milyon ve Arnavutluk 61 milyon dolarlık yatırımla ilk on ülke arasında yer aldı. Daha sonra 57 milyon dolarlık yatırımla Fransa, 50 milyon dolarla İspanya, 37 milyon dolarla İsveç geldi.