Küçük ülkenin büyük unicorn başarısı

Mitolojinin tek boynuzlu fantastik atı "unicorn" epeydir borsada işlem görmeden piyasa değeri 1 milyar doları bulan startuplar için kullanılan bir deyim oldu, ete kemiğe büründü. Nüfusu 4 milyonu bulmayan Hırvatistan ise küresel unicorn listesine iki şirket birden sokarak zoru başardı! Türkiye'de şu anda 7 adet unicorn şirket var.

Peak Games, Getir, Dream Games, Hepsiburada, Trendyol, Insider derken; son olarak listeye Papara dahil oldu. Hırvatistan gibi Yugoslavya İç Savaşı'ndan 1995'de çıkan, 2013'de AB'ye girip yeni ufuklara yelken açan bir yarı Doğu Akdeniz, yarı Balkan ülkesinde "gözle görülmeyen" bir müteşebbis dinamizmi var.

İş dünyasına soracak olsanız, ülke hâlâ katı bürokrasinin prangalarından, ahbap-çavuş ekonomisinden muzdarip. Gözle görülen manzara ekonomisinin neredeyse yüzde 25'i turizme dayanan, denizden ırak bölgelerinde de tarım ve hayvancılığın ön planda olduğu "geleneksel ekonomi"yle yaşayan bir ülke.

Oysa gösterişsiz ofislerde, garajdan bozma mekanlarda otomotivden IT'ye sessiz ve derinden büyüyen şirketler, yavaş yavaş küresel vitrine çıkıyor. Bugün  Hırvatistan unicorn çıkarmada, ülkenin GSYİH'si içindeki pay açısından dünyada en başarılı 11'inci ülke. Bunu söyleyen Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) raporu.

Hırvat unicornları Infobip ve Rimac otomotiv sahne ışıkları atına ışıldıyor. Infobip, çok kanallı iletişimde (omnichannel communication) küresel lider. Şirketlerin küresel ölçekte müşterileriyle bağlantı-etkileşim kurması odaklı ürünlerin etalon seviyeyi temsil ediyor. Bir önceki yazımızda hikâyesini anlattığımız Rimac da milyarderlere özel üretim yapan, dünyanın en gözde "hiper otomobil" markası.

Bu iki şirketin yarattığı değer, Hırvatistan'ın milli gelirinin yüzde 4.1'ini oluşturuyor. Bu oran örneğin Çin'de yüzde 3.8. Hırvatistan, bu sıralamada dünya AR-GE ve teknoloji devlerinden Finlandiya'dan sadece bir basamak geride. Finlandiya'da unicornların payı yüzde 4.4.  

WIPO'nun yıllık raporuna göre, "tek boynuzlu" yaratma konusunda en başarılı ülke yüzde 23.8 ile  "dünyanın en dijitalleştirilmiş ülkesi" sayılan Estonya. Onları   İsrail (yüzde 9.6), Litvanya (yüzde 8.4), ABD (yüzde 7.8), Senegal (yüzde 5.7), Hong Kong (yüzde 5.3), İngiltere   (yüzde 5.2), Singapur (yüzde 5.1) ve  Hindistan (yüzde 5) izlyor. WIPO bu sıralamayı yaparken,   GSYH'yi dikkate aldığını vurguluyor.

Nominal olarak,  unicronların değeri açısından dünyanın en başarılı ülkesi ABD'de bu şirketlerin toplam değeri 2 trilyon dolardan fazla. ABD'yi 736 milyar dolarlık unicorn değeriyle Çin, 193 milyar dolarla Hindistan izliyor. Uzmanlara göre, Hırvatistan'daki sorun,  zirveleri zorlayan müteşebbislerin bunu pek de elverişli olmayan ülke zemininde, tırnaklarıyla kazıyarak gerçekleştirmeleri. 

Genç girişimcilerin özellikle ABD'den gelen cazip davetleri reddedip kendi ülkelerinde işlerini büyütmeleri. WIPO, Hırvatistan'ı küresel yenilik endeksine göre AB'nin sondan üçüncü sırasına koyuyor. Dünyada listelenen 132 ülke arasında da 44'üncü. İdeal iş ortamı bakımından Hırvatistan dünya genelinde 112'nci sırada.  GSYİH'den eğitime ayrılan payda 76'ncı. Üniversite kalitesi açısından 70'inci.

Hırvatistan'a gezip dolaşanlar etrafta ne tüten fabrika bacası, ne de devasa sanayi tesisleri görünce, "Bu millet ne yiyip içiyor?" diye soruyor.  Ama özellikle Zagreb'in eski püskü iş merkezlerinde bile "yeni dünya"- ya unicorn olacak şirketlerin tohumları yeşeriyor. Hatta, Türkiye'den IT pozisyonları için   bu diyara gelen expatlar bile artık tek tük göze çarpıyor.