Kurumlar vergisi mükelleflerinde stopaj ve mahsubu

Gelir Vergisi Ka­nunu Geçici 67. madde uyarın­ca kurumlar ver­gisi mükellefle­rince elde edilen bazı gelirlerden sto­paj yapılmaz, ba­zı gelirlerden de stopaj yapılma­sı yine aynı madde hükmü gereğidir.

Kurumlar vergisi mükellefle­ri bakımından geçici 67. mad­de uyarınca yapılan stopaj ni­hai vergi değildir. Zaten ba­zı menkul kıymet gelirlerinde stopajı olmamasının veya sı­fır stopaj olmasının nedeni de bu gelirlerin beyan ediliyor ol­masından kaynaklanmaktadır.

Kurumlar vergisi mükelleflerinde stopaj uygulanmayan bazı temel gelir unsurları

*Her nevi tahvil ve hazine bonosu faizlerinden,

-Toplu konut idaresi ve özelleştirme idaresince çıkarı­lan menkul kıymetlerden sağ­lanan gelirlerden,

-Enflasyon oranına bağlı olarak değişken faiz oranı uy­gulanan bir yıldan uzun vadeli hesaplardan,

-Menkul kıymetler yatırım fonu katılma belgeleri kar pay­larından.

Kurumlar açısından en yo­ğun olarak gelir elde edilen ve stopaj yapılmayan temel ge­lir unsurlarının başında yatı­rım fonu katılma belgelerinin fona satışından elde edilen ge­lirler gelmektedir. Oysa gerçek kişilerce istisna edilen girişim sermayesi fonu, en az %5’i his­se senedinden oluşan fonlar ve gayrimenkul yatırım fon­ları dışındaki fon katılım payı gelirlerinde stopaj yapılmak­tadır. Gerçek kişiler açısın­dan bu stopaj nihai vergilen­dirme durumundadır. Gerçek kişiler diğer gelirleri nedeniy­le beyanname verseler dahi bu gelirlerini dahil etmezler.

Tam mükellef kurumlarda stopaj

yapılan gelir unsurları Tam mükellef kurumlar bakı­mından stopaj yapılan gelir un­surlarının başında vadeli mev­duat ve katılım hesaplarından elde edilen gelirler gelmek­tedir. Bu gelirler bakımından güncel stopaj oranları en son 9 Temmuz 2025 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiş olup:

-Vadesiz ve altı aya kadar vadeli hesaplarda %17,5,

-Altı ay bir yıl arasındaki hesaplarda %15,

-Bir yıldan uzun vadeli he­saplarda %10,

Bu oranlar 1 Şubat 2025 ila 9 Temmuz 2025 arasında sıra­sıyla: %15, %12 ve %10 idi.

Tam mükellef yani kanuni merkezi ve iş merkezi Türki­ye’de bulunan kurumlar mev­duat ve katılım hesapların­dan yapılan bu stopajları ge­çici vergi ve kurumlar vergisi beyanları üzerine hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup ederler.

Kurumlar vergisi mükel­lefleri bakımından vadeli mevduat ve katılım hesap­larında vade dolmadan önce dönem sonları itibari ile ge­lir tahakkuku

Bu konuda Vergi Usul Kanu­nu 281. maddesinde 31 Tem­muz 2004 tarihinde yapılan bir değişiklik ile konu net­liğe kavuşturulmuştur. Bu­na göre mevduat ve kredi söz­leşmelerini müstenit alacak­lar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleri ile bir­likte dikkate alınır şeklinde açık hüküm konulmuştur.

Bu hükme istinaden gerek geçi­ci vergi dönemleri itibari ile ve gerekse dönem sonları iti­barıyla vadeli mevduatlarda geçen süreye ilişkin kıst fa­iz veya kar payı hesabı yapılır. Bu açık hükümden önce va­deli mevduatlarda kıst döne­mi için gelir tahakkuku yapı­lıp yapılmayacağı ciddi tartış­ma konusu idi. Ağırlıklı görüş kıst dönem için gelir tahak­kuku yapılmaması yönündey­di.

Ancak Gelir İdaresinin ma­demki mevzuatlar için işle­miş faizler ve kar payları için bankalar tarafından gider ta­hakkuku yapılıyor, o zaman diğer mükellefler açısından da gelir tahakkuku yapılma­sı gerekir, görüşleri verilmeye başlanıldığından ve buna yö­nelik tebliğ düzenlemesi Da­nıştay tarafından iptal edilin­ce konu yasal hükme bağla­nıp netliğe kavuşturulmuştur. Kurumlar vergisi mükellefleri bakımından stopaj yapılan ge­lir unsurları beyan edildiğin­de bu gelir unsurları üzerinden daha önce yapılmış olan sto­pajların da beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan geçici vergiden veya kurumlar vergi­sinden mahsup edilmesi doğal bir sonuçtur. Bunun için temel koşul stopajın yapılmış olma­sıdır.

Vadesi dolmayan hesaplarda durum

Burada önemli bir konu vade­si kapanan hesap dönemi içeri­sinde dolmayan gelir unsurla­rı için beyan edilen gelir kıs­mına isabet eden ancak henüz fiilen yapılmamış stopajların mahsup edilip edilmemesidir. Yukarıda belirttiğimiz gibi ge­lir tahakkuku yapılsa da fiilen kesinti yapılmamış olan sto­pajlar mahsup edilemez. An­cak burada özel bir durum da söz konusudur. O da beyanna­menin verildiği tarihe kadar vadeli hesabın vadesinin dolup üzerinden stopaj yapılmış ise o zaman beyan edilen kurum ka­zancından kıst dönem gelirine isabet eden stopaj mahsup edi­lebilir. Bu uygulama hakkında niyet açısından da son derece önemli olup Gelir İdaresinin öteden beri uygulaması da bu şekildedir.