Kurumların iştirak hisseleri satışında istisna uygulaması

Kurumlar Vergisi Kanununun 5. maddesinde düzenlenmiş olan gayrimenkul ve iştirak hisseleri satış kazancı istisnası kurumlar vergisi mükelleflerine önemli vergisel avantajlar sağlamaktaydı.

Ancak gayrimenkul satış kazancı istisnası 15.07.2023 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Gayrimenkul satış kazancı istisnası yürürlükten kaldırılmakla birlikte iştirak hisseleri satış kazancı istisnası kurumlar vergisi mükelleflerine vergi avantajı sağlamaya devam etmektedir.

Kurumların iştirak hisselerinin kanunda belirtilen şartlar dahilinde elden çıkarmaları durumunda sağlanan istisnanın amacı, kurumların bağlı değerlerinin ekonomik faaliyetlerde daha etkin bir şekilde kullanılmasına olanak sağlanması ve kurumların mali bünyelerinin güçlendirilmesidir.

İştirak hissesi nedir?

 İştirak hisselerinin tanımı vergi kanunlarında yer almamakla birlikte menkul değerler portföyüne dahil hisse senetleri ile ortaklık paylarını ifade etmekte olup maddenin uygulaması açısından bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

Anonim şirketlerin ortaklık payları veya hisse senetleri (Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım ortaklıkları hisse senetleri dahil), Limited şirketlere ait iştirak payları, Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komanditer ortaklarına ait ortaklık payları, İş ortaklıkları ile adi ortaklıklara ait ortaklık payları, Kooperatiflere ait ortaklık payları.

İstisnanın şartları

 Kurumlar vergisi mükelleflerince söz konusu istisnadan faydalanabilmek için;

1-İstisna kapsamındaki iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının en az iki tam yıl süreyle kurumun aktifinde yer alması,

2-İştirak hissesi satışından elde edilecek kazancın istisnadan yararlanan kısmının, satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte “549- Özel Fonlar Hesabı”nda tutulması,

3-Satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şartlarının sağlanması gerekmektedir.

İstisna tutarı ne kadar?

 Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri rüçhan hakları ve istisna kazançlarına kaynak oluşturan yatırım fonlarının katılma paylarının satışından doğan kazançların %75'lik kısmı kurumlar vergisinden istisnadır.

Şartların ihlali

 Satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. İstisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılan kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Menkul kıymet ticaretiyle uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır.

Devir ve bölünme hali

 Devir veya bölünme suretiyle devralınan iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışında aktifte bulundurma sürelerinin hesabında, devir olunan veya bölünen kurumda geçen süreler de dikkate alınır. Bedelsiz olarak veya rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibarî değeriyle elde edilen hisse senetlerinin elde edilme tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin elde edilme tarihi esas alınır.