OECD, verginin 2022 Oscarlarını açıkladı
Türkiye’nin de üyesi olduğu Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Teşkilatı (OECD), 22 Kasım 2022 tarihinde, Vergi Günü etkinlikleri kapsamında 2021 Karşılıklı Anlaşma Usulü Ödüllerini istatistiklerle birlikte kamuoyuyla paylaştı. Beş kategoride verilen sekiz ödül arasında, transfer fiyatlandırması uyuşmazlıklarının ortalama en kısa sürede (19,6 ay) sonuçlandırılmasıyla birinciliği İspanya aldı. Bu kategoride, diğer uyuşmazlıklar bakımından birincilik ödülü (5.5 ay ile) İrlanda’da. Etkili uyuşmazlık yükü yönetimi açısından hem İrlanda hem de Yeni Zelanda birinciliği paylaştılar. En gelişme gösteren ülke ödülü, 2020'ye kıyasla 2021'de tek taraflı veya tam anlaşma ile kapatılan 144 uyuşmazlık artışıyla Almanya'ya gitti*.
Türkiye’nin kategoriler açısından pozisyonu ve ödüller açısından neden sıralamaya girmediği hususları başka bir yazının konusu ancak bu noktada konuya yabancı olanlar için iki hatırlatma yapmakta fayda var.
Karşılıklı Anlaşma Usulü Nedir?
Karşılıklı Anlaşma Usulü, iki taraf devletin yetkili makamlarının bir araya gelerek, Uluslararası Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’nın uygulamasından doğan sorunları iç hukukta yer alan mekanizmalardan bağımsız biçimde gidermeye yönelik çözüm aradığı yargı dışı bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Diplomatik usullere ve bir sonuç taahhüdüne bağlı olmaksızın gerçekleştirilir. Temel çerçevesini, OECD Modeli’ne dayalı anlaşmaların 25. maddesinden almaktadır. Türkiye’nin taraf olduğu yürürlükteki 89 Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’nın** tamamında bu usul bulunmaktadır. İç hukuk uygulaması bakımından, 1.1.2022 tarihinden itibaren yapılacak başvurulara uygulanmak üzere, VUK Ek madde 14-18 aralığında düzenlenmektedir.
Ödüllerin Dayanağı Nedir?
Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Teşkilatı’nın, 127 ülkeyi kapsayan 2021 Karşılıklı Anlaşma Usulü (MAP) istatistikleri, ödüllerin çıkış noktasını oluşturmaktadır. Devletler, Matrahın Aşındırılması ve Karın Taşınması Projesi’nin (BEPS) dört asgari standardının tutarlı biçimde uygulanmasını taahhüt etmişlerdir. Uyuşmazlık Çözümünün Geliştirilmesi (Eylem Planı:14) bu standartlardan biridir. Bu asgari standardın bir parçası olarak, BEPS kapsayıcı çerçeve üyeleri, yeni geliştirilen bir raporlama çerçevesi kapsamında KAU istatistiklerini raporlamayı kabul etmişlerdir. Bu çerçeve kapsamında, raporlanan KAU istatistikleri, bir yandan küresel bir referans olarak ülkeye özgü genel bir görünüm sağlarken diğer yandan ilerlemeyi ölçerek ülkeler için geliştirilmesi gereken alanları belirlemektedir.
Yayınlanan 2021 istatistiklerinin temel çıktılarını şu şekilde özetleyebiliriz;
Sonuçlandırılan uyuşmazlık sayısı artış gösterdi
2021, 2020'ye kıyasla %13 daha fazla kapatılan vaka artışına tanık oldu. Rapora göre, bu sonuç transfer fiyatlandırması vakalarındaki %22'lik artışa bağlanıyor. Ayrıca, çevrimiçi toplantıların daha fazla kullanılmasının vergi makamlarının daha fazla anlaşmazlığı çözmesine yardımcı olduğu kabul edildi. Bununla birlikte, daha basit vakaların önceliklendirilmesi, personel ve deneyim artışı gibi diğer faktörler de bu iyileşmeye katkıda bulunmaktadır.
Transfer fiyatlandırması uyuşmazlıkları sayısında azalma
2021'de açılan yeni transfer fiyatlandırması uyuşmazlıklarında önemli azalma (yaklaşık %10) göze çarpmaktadır. Transfer fiyatlandırması açısından ortaya çıkan bu azalma, diğer uyuşmazlıklarla birlikte tüm uyuşmazlıklar bakımından 2021'de açılan toplam yeni uyuşmazlık sayısının da az bir rakamla düşmesi etkisini göstermiştir (yaklaşık %3).
Sonuçlar genel olarak olumlu
Sonuçlandırılan KAU uyuşmazlıklarının yaklaşık %75'i hem transfer fiyatlandırması hem de diğer uyuşmazlıklar için sorunu tamamen çözerken, KAU vakalarının yalnızca yaklaşık %2'si sonuçsuz kaldı.
KAU uyuşmazlıkları hala uzun sürüyor
Transfer fiyatlandırması temelli uyuşmazlıkların sonuçlanması 32 ay, diğer uyuşmazlıkların sonuçlandırılması ise yaklaşık 21 ay sürmüştür. COVID-19 salgınının bazı anlaşma ortakları arasındaki iletişimi etkilediği de kaydedilmiştir.
Yukarıda kısaca ele aldığımız çıktıların***, oldukça geniş bir anlaşma ağına sahip olan ve 2022 yılının ilk yarısı itibarıyla uluslararası sermayeli şirketlerin sayısı**** 78.257’e ulaşan Türkiye açısından dikkatli biçimde değerlendirilmesi gerekmektedir.
(* Bu konuda bkz.https://www.oecd.org/tax/dispute/mutual-agreement-procedure-awards.htm)
(**Sayılar 04.01.2022 tarihi itibarıyla günceldir. Bkz. Türkiye’nin Sonuçlandırdığı Vergi Anlaşmaları Listesi, https://www.gib.gov.tr)
(*** Bkz. IBFD Database)
(**** https://www.invest.gov.tr/tr/whyturkey/sayfalar/fdi-in-turkey.aspx)