Otoyollarda araç sınıfı kargaşası

Otoyol geçiş ücretleri hem mesafeye göre, hem de araç sınıfına göre alın­maktadır. Ülkemizde uygulanan sistemler plaka okuma ve araç tanıma suretiyle ve HGS‘den otomatik tahsilat şeklinde yürü­mektedir. Buraya kadar her şey gayet pra­tik ve normal işlemektedir.

Ancak bu oto­matik okuma sistemlerince binek otomo­billerin bir bölümünün bazen ikinci sınıf olarak okunması, motosikletlerin bazen yine birinci sınıf araç olarak okunması da sık rastlanılan durumlardan olmaktadır. Bunlar bizim tespit edebildiğimiz, muhte­melen benzer karışıklıklar başka araç sı­nıfları bakımından da söz konusu olabilir. Araç sınıfları neye göre belirleniyor diye bakıldığında, açıkçası çok net bir belirle­me olmadığını, daha ziyade aks sayısı, aks mesafesi, aks yüksekliği ve birincil olarak da araç cinsi araç sınıfının belirlenmesin­de etkili olmaktadır.

Binek otomobiller iki akslı olan araçlar­dandır. Araç sınıfının belirlenmesinde iki aks arasındaki mesafe uzunluğu da bir kri­ter olarak alınmaktadır. Tam olarak daya­nağını bulamamış olmakla beraber ülke­mizdeki uygulamaya göre iki aks arasın­daki mesafe 3 metre 20 santimin üzerinde olan araçlar ikinci sınıf olarak değerlendi­rilebilmektedir. Ülkemizde bankalardan HGS alımı yapılırken binek otomobillerin genel olarak birinci sınıf araç olduğu de­ğerlendirilmesi ve kabulü söz konusudur. Uluslararası uygulamada da otoyol geçiş ücretlerinde kriterler farklılık arz etmek­teyse de, özellikle AB ülkelerinin çoğun­da genel kabul binek otomobillerin birin­ci sınıf araç olarak değerlendirilmesi yö­nündedir.

Araç sınıfı, araç satışı sırasında netliğe kavuşturulmalı

Şayet ülkemiz uygulamasında binek otomobiller arasında otoyol ücretleri farklı uygulanacaksa o zaman araç satışı sırasında bu durumun da belirtilmesi ve hatta araç ruhsatına araç sınıfının net ola­rak kaydedilmesi kesin çözüm olacaktır. Mevcut otomatik okuma sistemleri fark­lı farklı teknik gelişmişlik düzeylerinden ve belki de farklı sensör algılamalarından dolayı bazen motosikletleri de birinci sınıf araç olarak algılayabilmektedir.

Esasen bu konuda pratik bir çözüm şu şekilde olabilir. HGS alımı araç cinsine göre yapıldığına gö­re, nasıl ki, bazen okumadan geçiş yapıldığı durumlarda da aracınızda HGS varsa geçiş anında cezalı durumda görülseniz bile da­ha sonra geçiş ücreti HGS’nden aracın du­rumuna göre düşülebilmekteve siz cezalı geçiş yapmış olmaktan kurtulmaktasınız. Buna benzer pratik bir çözüm aracın ruh­satına bağlı olarak HGS alındığına göre, bi­rinci sınıf- ikinci sınıf araç veya motosik­let- birinci sınıf araç kargaşasının çözümü yine HGS üzerinden yapılabilir. Bunun için vatandaşların ilgili otoyol işletmesine müracaat ederek düzeltme talep etmeleri gibi bir uygulamaya da gerek kalmaz. Böy­lece sistem kendi içerisinde düzenli çalışa­cağından kişilerin kendi HGS ekstresinden durumu takip etmeleri suretiyle düzelme­yen bir durum olması halinde ancak ilgili otoyol işletmesine başvuru yoluna gidilir. Böylece hem gereksiz bürokrasi hem de za­man kayıpları ortadan kaldırılabilir.

Çözüm önerimiz

Özetle yapılması gereken, genel uygula­ma paralelinde ya HGS üzerinden çözüme kavuşturulmalıdır. Farklı uygulama yapı­lacaksa, yani binek otomobiller aks mesa­fesine göre de sınıflamaya tabi tutulacak­sa bunun bir milat konulmak ve kamuo­yuna ilan edilmek ve araç ruhsatlarına da bu bilginin yazılması suretiyle uygulama yapılabilecektir. Ancak bu durum da mo­tosiklet birinci sınıf araç kargaşasını tam olarak gideremeyecektir. Bu nedenle ke­sin çözüm HGS sistemi üzerinden yapıla­bilir. Böylece, hem otoyollarımızdaki ge­nel uygulamaya ve AB ekseriyetine daha uygun olan binek otomobillerin birinci sı­nıf olarak değerlendirilmesi ve araç ruh­satına göre HGS alındığı dikkate alına­rak, bu tür sistemsel hatalı okumalarında HGS esas alınarak düzeltilmesi mümkün olacaktır. Sonuç olarak, kargaşanın gide­rilmesi anlamında HGS’nin esas alınma­sının bir çözüm olarak değerlendirilebi­leceğini ilgililerin dikkatlerine sunmak isterim.